جراحی دیسک گردن

جراحی دیسک گردن از مؤثرترین راه‌ها برای درمان بیرون‌زدگی دیسک گردن است. ستون فقرات از استخوان‌ها یا همان مهره‌هایی تشکیل شده که ساختارهای منعطفی به نام دیسک آن‌ها را از هم جدا می‌کنند. بیرون‌زدگی دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که مایع داخل آن به سمت خارج متمایل شده و یا به بیرون نشت کند. اعصاب نخاعی بسیاری از ناحیه گردن به سایر اندام‌ها مانند شانه، بازو و دست منشعب می‌شوند. به همین دلیل، افرادی که دچار پارگی دیسک می‌شوند، در این اندام‌ها نیز احساس درد، بی‌حسی و ضعف دارند.

اگر درد و سایر علائم پارگی دیسک برای مدت طولانی ادامه داشته باشند، در طول زمان تشدید شوند و زندگی روزمره بیمار را تحت تأثیر قرار دهند، جراحی مناسب‌ترین گزینه برای رفع آن‌ها خواهد بود. در ادامه با انواع عمل دیسک گردن، روش انجام، مراقبت‌های لازم و عوارض احتمالی آن آشنا می‌شویم.

عمل جراحی دیسک گردن

در بیشتر مواقع، علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن به کمک درمان‌های غیرجراحی همچون استراحت، مصرف داروهای خوراکی و تزریقی و فیزیوتراپی کنترل می‌شوند. بهبودی علائم ممکن است به چند روز و یا چند هفته زمان نیاز داشته باشد. در شرایطی که علائم بیماری بیش از 6-12 هفته طول می‌کشد و به درمان‌های غیر جراحی پاسخ نمی‌دهد، انجام عمل جراحی توصیه می‌شود.

طی جراحی، قسمت بیرون‌زده دیسک برداشته شده و فشارِ روی اعصاب و نخاع برطرف می‌شود. بسته به روش عمل، جراح ممکن است از طریق برشی کوچک و یا بزرگ و از جلو یا پشت گردن به محل پارگی دیسک دسترسی پیدا کند. عمل دیسک گردن انواع مختلفی دارد که پزشک بسته به وضعیت بیمار، محل بیرون‌زدگی و شدت درد، روش مناسب را انتخاب می‌کند. بعد از جراحی، علائمی چون درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف تقریبا به طور کامل رفع می‌شوند.

هدف از انجام جراحی دیسک گردن چیست؟

مهم‌ترین هدف عمل جراحی دیسک گردن، برداشتن فشار از روی رشته‌های عصبی و گاها نخاع است. چرا که تحت فشار بودن اعصاب موجب بروز درد و سایر علائم می‌گردد. علائم ممکن است شانه‌، بازو و دست را نیز درگیر کنند. با رفع فشار، درد، بی‌حسی و گزگز تقریبا در تمامی اندام‌ها برطرف می‌گردد. برخی مواقع اعصاب، آسیب دائمی می‌بینند و جراحی دیسک گردن به منظور پیشگیری از تشدید علائم و بروز عوارض بیشتر انجام می‌شود. در این شرایط، بعد از عمل ممکن است علائم بیمار به طور کامل برطرف نشوند.

مهره های گردن از 7 استخوان C1 الی C7 تشکیل شده و در بین این استخوان ها دیسک هایی قرار دارد، دیسک ها باعث حرکت آزادانه ستون فقرات می شود، اما در برخی از مواقع افراد دچار مشکلاتی در گردن ، بازوها ، شانه یا دست ها می شوند که در این صورت برای معاینه و تشخیص علت این عارضه باید به متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات مراجعه کنند تا پس از تشخیص علت آن تحت درمان قرار گیرند. درد گردن ممکن است به دلایلی همچون انحطاط (دژنراسیون) دیسک ، تنگی کانال نخاعی ، ورم مفاصل و در موارد نادرتر سرطان یا مننژیت ایجاد شود.

چه کسانی کاندیدای جراحی دیسک گردن هستند؟

جراح با در نظر گرفتن وضعیت سلامت بیمار، شدت علائم و میزان پاسخ به درمان‌های غیر جراحی مانند درمان‌های دارویی، تزریق ضد التهاب‌ها و فیزیکال تراپی تصمیم به عمل می‌گیرد. هنگامی که علائم فعالیت‌های روزمره بیمار را تحت تأثیر قرار داده‌اند و از طریق درمان‌های محافظه کارانه درمان نمی‌شوند، انجام جراحی ضرورت دارد. بیمارانی که شرایط و علائم ذیل را دارند، کاندیدای مناسبی برای جراحی دیسک گردن خواهند بود:

• درد شدید و مقاوم به درمان
• بی‌حسی و گزگز مکرر در دست‌ها و بازوها
• پیشروی علائم به اندام‌های دیگر مانند پاها
• عدم تعادل و مشکل در راه رفتن
• وزن متعادل دارند.
• دچار بیماری‌های زمینه‌ای و بیماری‌های عفونی و التهابی نیستند.

همچنین افرادی که آسیب شدید دیده‌اند (افتادن، تصادف رانندگی و ...) باید سریعا تحت جراحی دیسک گردن قرار گیرند.

چه کسانی نباید و نمی‌توانند عمل دیسک گردن انجام دهند؟

انجام عمل جراحی دیسک گردن به شرایط خاصی نیاز دارد و با این که راهی مؤثر برای درمان دیسک گردن است؛ اما همه بیماران کاندیدای مناسبی برای جراحی نخواهند بود. افرادی که شرایط ذیل را دارند، نمی‌توانند عمل دیسک گردن انجام دهند:

• تراکم استخوان آن‌ها پایین است و یا دچار پوکی استخوان هستند.
• دچار بیماری‌های عفونی فعال (از جمله عفونت استخوان) و یا عفونت و التهاب در محل جراحی هستند.
• آسیب شدیدی به ستون مهره‌های آن‎ها وارد شده است.
• سابقه انجام جراحی بر روی ستون فقرات دارند.
• بیماری‌های زمینه‌ای چون بیماری قلبی و دیابت دارند.
• افرادی که چاق هستند.

انواع جراحی دیسک گردن

جراحی دیسک گردن انواع مختلفی دارد و به روش‌های متفاوتی انجام می‌شود. تمامی جراحی‌ها به منظور برداشت دیسک بیرون‌زده، رفع درد و بهبود عملکرد گردن انجام می‌گیرند. برای جراحی دیسک گردن روش های مختلفی وجود دارد که انتخاب یکی از آن ها براساس شدت بیماری و یافته های تصویر برداری می باشد که بر عهده پزشک جراح است و نه ترجیح بیمار.

پزشک براساس نوع و محل بیرون‌زدگی دیسک گردن، وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی بیمار و در نهایت ترجیح او، روش مناسب را برای عمل انتخاب می‌کند. جراحی دیسک گردن هم از روش قدامی (روش غالب) و هم از روش خلفی امکان پذیر است. در ادامه، با برخی از مهم‌ترین انواع جراحی دیسک گردن آشنا می‌شویم.

لامینکتومی دیسک گردن

لامینکتومی از رایج‌ترین روش‌های جراحی دیسک گردن است که در آن لامینا برداشته می‌شود. لامینا در واقع تیغه استخوانی است که در قسمت پشتی مهره‌ها قرار دارد و مانند پوششی از نخاع محافظت می‌کند. در لامینکتومی، پزشک ابتدا برش کوچکی در بالای بیرون‌زدگی دیسک ایجاد می‌کند. سپس، تمام یا قسمتی از لامینا را برمی‌دارد. بدین ترتیب، فضا بازتر شده و فشار از روی نخاع و اعصاب منشعب شده از آن برداشته می‌شود. این روش بیشتر برای بیمارانی که دچار درد مزمن هستند، کاربرد دارد. چرا که کاهش فشار تأثیر قابل توجهی در رفع درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک گردن دارد. برخی مواقع ترجیح جراح این است که همزمان با لامینکتومی، قسمت بیرون‌زده دیسک را نیز بردارد (دیسککتومی).

لامینکتومی خلفی گردن

در این روش برای خارج کردن استخوان لامینا یک برش کوچک در وسط گردن ایجاد می شود. خارج کردن بخشی از استخوان لامینا برای کاهش فشار حاصل از لیگامنت ضخیم شده ، تشکیل اسپور استخوانی و ریشه های عصبی انجام می گیرد. در این روش همچنین ممکن است فورامن ، مجرایی در مهره ها که از طریق آن ریشه های عصبی نخاعی عبور می کند نیز گشاد شود تا امکان عبور اعصاب فراهم شود. لازم به ذکر است که در بعضی بیماران به دلیل میزان زیاد تنگی و دیسکهای بیرون زده متعدد ممکن است هر دو روش جراحی از قدام و خلف انجام شود.

دیسککتومی و فیوژن قدامی گردن

رایج‌ترین نوع عمل دیسک گردن، دیسککتومی قدامی گردن است. این جراحی نیز به منظور برداشت قسمت بیرون‌زده دیسک و رفع فشار از روی نخاع و اعصاب نخاعی انجام می‌شود. دیسککتومی به کنترل درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن ناشی از پارگی دیسک گردن کمک می‌کند.

همان‌طور که از نام آن مشخص است، دیسککتومی قدامی از جلوی گردن انجام می‌شود. جراح برشی در یکی از عضلات کوچک جلوی گردن ایجاد کرده و به دیسک مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند. در بیشتر موارد، دیسک به طور کامل برداشته می‌شود. در این شرایط، لازم است دیسککتومی به همراه جراحی دیگری به نام فیوژن انجام گیرد.

در این روش از ابزارهایی همچون پیج بین مهرهای، پیچ و صفحه (به زبان ساده همگی نوعی پروتز هستند) برای تقویت ستون فقرات گردنی استفاده می شود و پس از جراحی و خروج دیسک بیرون زده و برداشت فشار از روی نخع و ریشه های آن میزان درد گردن و خصوصا دردی که به اندام های فوقانی انتشار داشت بسیار کاهش می یابد. این نوع عمل جراحی بر روی گردن به منظور کاهش فشار موجود بر روی یک یا چند رشته عصبی یا در طناب نخاعی انجام می شود. جراح برای اینکه به ستون فقرات گردن دسترسی داشته باشد یک برش کوچک در قدام ( جلو ) گردن ایجاد می شود. در صورتی که در این روش فقط یک دیسک قرار باشد برداشته شود برش بر روی چین های موجود در روی پوست و به صورت افقی ایجاد می شود، اما در صورتی که جراحی دیسک گردن در سطح وسیعی باشد برش مورب و طولانی تر می باشد. پس از اینکه بافت های نرم گردن از یکدیگر جدا شد دیسک بین مهره ای و زوائد استخوانی غیر طبیعی برداشته می شود و فضایی که بین مهره های باقی می ماند از طریق فیوژن ستون فقرات با یک تکه استخوان یا پروتز پر می شود. پس از گذشت مدتی از جراحی دیسک گردن از جلو مهره ها به یک دیگر جوش می خورد.

در جراحی فیوژن، بعد از برداشت دیسک یک قطعه پلاتین و یا استخوان پیوندی درست در محل دیسک قرار می‌گیرد و دو مهره بالا و پایین را به هم متصل می‌کند. استخوان پیوندی رشد استخوان مهره را تقویت می‌کند؛ هر دو استخوان رشد می‌کنند و دو مهره را به هم متصل می‌شوند. با این کار، ثبات ستون فقرات حفظ می‌شود اما دو مهره در واقع به گونه‌ای با هم ترکیب می‌شوند و حرکت خود را از دست می‌دهند.

دیسککتومی و فیوژن خلفی گردن

در مواقعی که دیسک از ناحیه جانبی مهره بیرون می‌زند، دیسککتومی خلفی روش مناسب‌تری برای برداشت آن خواهد بود. هدف از این روش جراحی نیز برداشت دیسک بیرون‌زده و رفع فشار و درد ناشی از آن است. این جراحی در قسمت پشتی گردن انجام می‌گیرد؛ ناحیه‌ای که شامل عروق خونی زیادی است. به همین دلیل، دیسککتومی خلفی ریسک خونریزی بیشتری در مقایسه با دیسککتومی قدامی خواهد داشت.

در این نوع جراحی دیسک گردن نیز دیسکِ بیرون‌زده برداشته می‌شود. در بیشتر موارد، برای حفظ پایداری ستون فقرات جراحی فیوژن نیز انجام می‌گیرد. اتصال دو مهره به یکدیگر ممکن است محدودیتی در خم شدن و چرخیدن ایجاد کند. با این حال، درد بیمار کاهش یافته است و احساس بهتری حین حرکت خواهد داشت.

میکرودیسککتومی گردن

میکرودیسککتومی یا میکروسکوپیک دیسک گردن، یک جراحی کم تهاجمی است که برای درمان بیرون‌زدگی دیسک گردن به کار می‌رود. در این روش، دیسک، رباط، استخوان و هر ساختار دیگری که رشته‌های عصبی را تحت فشار قرار داده‌‌اند، برداشته می‌شوند. بنابراین، میکرودیسککتومی کارایی بالایی در رفع درد و سایر علائم بیمار خواهد داشت.

علت نام‌گذاری این روش جراحی دیسک گردن این است که تنها از طریق ایجاد یک برش کوچک انجام می‌شود. جراح ابزار جراحی کوچک را به همراه میکروسکوپ وارد محل مورد نظر می‌کند و حین جراحی می‌تواند تصویر واضح‌تری از ناحیه آسیب‌دیده داشته باشد. بعد از ایجاد برش، پزشک عضلات اطراف را کنار می‌زند تا به دیسک دسترسی پیدا کند. او تنها قسمت بیرون‌زده دیسک را جدا کرده و فشار وارده بر اعصاب را برطرف می‌کند (میکرودیسککتومی سنتی). بیمار مدت کوتاهی بعد از جراحی می‌تواند به منزل بازگردد؛ در همین مدت او متوجه بهبود درد خود خواهد شد. رفع علائمی همچون بی‌حسی و ضعف به چند هفته یا چند ماه زمان نیاز دارد.

در سال‌های اخیر میکرودیسککتومی از طریق روش مدرن‌تری به نام میکرودیسککتومی آندوسکوپی انجام می‌شود. در این روش، جراح برش کوچک‌تری ایجاد کرده و از دوربین و ابزار بسیار کوچک استفاده می‌کند. این نوع جراحی دیسک گردن کم تهاجمی‌تر است؛ چرا که طی آن بافت‌های اطراف آسیب کمتری می‌بینند.

میکرودیسکتومی خلفی

در این روش جراحی دیسک گردن یک برش به صورت عمودنی در پشت گردن ایجاد می شود. از این روش ممکن است برای فتق بزرگ دیسک نرم که در کناره ی طناب نخاعی قرار گرفته است استفاده شود. در میکرودیسکتومی با استفاده از یک دریل سرعت بالا بخشی از مفصل فاست برداشته شده و ریشه های عصبی موجود در زیر این مفصل مشاهده می شود. ریشه های عصبی به آرامی کنار می روند تا فتق دیسک از میان می رود.

کورپکتومی گردن

در شرایطی که دیسککتومی به طور کامل مشکل را برطرف نمی‌کند، پزشک ممکن است انجام کورپکتومی را توصیه کند. کورپکتومی یکی از انواع جراحی دیسک گردن است که در آن علاوه بر دیسک، بدنه مهره نیز برداشته می‌شود. با کاهش فشار وارده بر نخاع و اعصاب نخاعی، علائم برطرف می‌گردند. این روش جراحی دیسک گردن در ارتباط با دیسکتومی قدامی گردن انجام می گیرد. کورپکتومی اغلب با هدف درمان تنگی چند سطحی گردن که در اثر فشردگی ستون فقرات به دلیل اسپور یا زایده استخوانی انجام می شود.

جراح مغز و اعصاب و ستوان فقرات برای درمان بخشی از جسم مهره را برمی دارد تا فشاری که به طناب نخاعی وارد می شود کاهش یابد. برشی که در کورپکتومی ایجاد می شود معمولا بزرگ است و فضای خالی ایجاد شده در بین مهره های با استفاده از استخوان خود بیمار که از لگن گرفته می شود یا پروتز های ویژه پر می شود. در این روش به دلیل اینکه استخوان های بیشتری برداشته می شود مدت زمان بهبودی و جوش خوردن طولانی تر می باشد.

در کورپکتومی، جراح از جلوی گردن به محل مورد نظر دسترسی پیدا می‌کند و بیرون‌زدگی دیسک را به همراه بدنه مهره برمی‌دارد. به منظور حفظ استقامت و پایداری ستون فقرات، جراحی فیوژن نیز همزمان با کورپکتومی انجام می‌شود. طی این جراحی، یک قطعه استخوان پیوندی جایگزین بدن مهره‌ای که برداشته شده می‌گردد.

جراحی و تعویض دیسک گردن با دیسک مصنوعی

جراحی تعویض دیسک گردن یکی از جدیدترین و البته کارآمدترین روش‌هایی که در درمان دیسک گردن به کار می‌رود. بیرون‌زدگی ممکن است موجب آسیب جدی به دیسک گردن شود. در این جراحی، دیسک مصنوعی به طور کامل جایگزین دیسک آسیب‌دیده خواهد شد. بدین ترتیب، فشار از روی اعصاب برداشته می‌شود، درد برطرف می‌گردد و مهره‌های گردن مجددا کارایی خود را به دست می‌آورند.

طی عمل جراحی، جراح برشی در جلوی گردن ایجاد می‌کند و بافت‌های اطراف را کنار می‌زند تا به دیسک دسترسی داشته باشد. حال دیسک آسیب‌دیده بین مهره‌ها را خارج کرده و دیسک مصنوعی را در جای آن قرار می‌دهد. در بیشتر موارد، دیسک به طور کامل خارج می‌شود. در جراحی دیسک مصنوعی گردن، نیازی به انجام جراحی فیوژن نیست. دیسک مصنوعی گردن، شکل و عملکردی مشابه دیسک طبیعی دارد و مهره‌ها را به هم متصل می‌کند.

بعد از جراحی تعویض دیسک گردن، رشته‌های عصبی دیگر تحت فشار نیستند و درد و سایر علائم تقریبا به طور کامل برطرف می‌گردند. دیسک مصنوعی محدودیت حرکتی بسیار نزدیک به دیسک طبیعی دارد و بیمار بعد از گذراندن دوره نقاهت، مشکلی در حرکت نخواهد داشت.

جراحی دیسک گردن با لیزر

یکی از جدیدترین تکنیک‌ها در درمان بیرون‌زدگی دیسک گردن، جراحی با لیزر است. جراحی دیسک گردن با لیزر یک روش کم تهاجمی است که در آن قسمت بیرون‌زده دیسک به کمک اشعه برداشته می‌شود. درد کم و دوره نقاهت کوتاه از مهم‌ترین مزایای این روش جراحی هستند.

قبل از انجام جراحی، بیمار داروی آرامبخش دریافت می‌کند و محل برش به صورت موضعی بی‌حس می‌شود. پروب لیزر از طریق برش کوچکی به محل مورد نظر می‌رسد. طی عمل دیسک گردن با لیزر، پزشک از محل جراحی تصویربرداری می‌کند تا پروب به درستی حرکت کند. اشعه‌های قوی لیزر به سمت دیسک بیرون‌زده هدایت می‌شوند و بدون آسیب به نواحی اطراف، این قسمت را می‌سوزانند. جراحی دیسک گردن با لیزر در کمتر از یک ساعت انجام می‌شود و بیمار همان روز می‌تواند به منزل بازگردد.

تفاوت جراحی دیسک گردن از جلو و پشت

جراح ممکن است برای دسترسی به دیسک بیرون‌زده جلو و یا پشت گردن را برش دهد. با این که هدف و نتیجه هر دو رویکرد جراحی یکسان است، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

در جراحی دیسک گردن از جلو، برش در پوست و لایه عضلانی نازک زیر آن ایجاد شده و بافت‌های اطراف مانند حلق و نای کنار زده می‌شوند. به همین دلیل، بیمار درد کمتری را تحمل می‌کند و دوره نقاهت کوتاه‌تری خواهد داشت. در جراحی از پشت، لایه عضلانی ضخامت بیشتری دارد و طبیعتا بعد از عمل بیمار درد بیشتری دارد. همچنین عروق خونی و اعصاب مهمی که از پشت گردن عبور کرده‌اند، حساسیت عمل دیسک گردن از پشت را بالا می‌برند.

پزشک عموما زمانی تصمیم به جراحی از جلو می‌گیرد که قصد برداشت کامل دیسک را داشته باشد. درحالیکه عمل دیسک گردن از پشت در شرایطی که قرار است تنها بخشی از دیسک برداشته شود، مناسب خواهد بود.

هنگامی که پارگی در قسمت قدامی دیسک اتفاق افتاده است، جراحی با ایجاد برش در جلوی گردن دسترسی بهتری به محل آسیب‌دیده خواهد داشت. در جراحی دیسک گردن از پشت، دسترسی به نخاع و بیرون‌زدگی‌های خلفی و جانبی آسان‌تر است.

مراحل و نحوه انجام جراحی دیسک گردن

عمل دیسک گردن انواع مختلفی دارد و هریک به روش خاصی انجام می‌شوند. جراحی‌های دیسک گردن از طریق یکی از سه تکنیک ذیل انجام می‌گیرند:

• دکامپرشن (رفع فشار): در روش دکامپرشن، جراحی با برداشت قسمتی از دیسک، استخوان مهره و یا ساختارهای اطراف، فشار وارده بر نخاع و اعصاب نخاعی را برمی‌دارد.
• فیوژن: در این روش، هدف متصل کردن مهره‌ها به یکدیگر و حفظ پایداری ستون مهره‌ها است. این کار با قرار دادن پلاتین و یا پیوند استخوان انجام می‌شود.
• تعویض دیسک: در عمل تعویض دیسک گردن، دیسک مصنوعی سالم جایگزین دیسک آسیب‌دیده می‌گردد.

توجه داشته باشید که مراحل انجام عمل جراحی‌های مختلف با هم متفاوت است. به طور کلی، عمل جراحی دیسک گردن شامل مراحل ذیل است:

جراح ابتدا باید به محل آسیب‌دیده در گردن دسترسی پیدا کند. بسته به روش جراحی، بیمار ممکن است به طور کامل بیهوش شده و یا بخشی از گردن او به صورت موضعی بی‌حس شود. بدین ترتیب، در طول جراحی دردی احساس نخواهد کرد.

حال پزشک برشی (کوچک یا بزرگ) در جلو یا پشت گردن ایجاد می‌کند و بافت‌‌های اطراف را کنار می‌زند تا دسترسی بهتری به محل جراحی داشته باشد.

سپس جراح تمام یا قسمتی از دیسک را برمی‌دارد. اگر دیسک به طور کامل برداشته شود، باید با دیسک مصنوعی جایگزین گردد. در مواردی، بخشی از استخوان مهره و یا رباط‌های اطراف نیز برای کاهش فشار برداشته می‌شوند.

تقریبا در تمامی جراحی‌های دیسک گردن، بعد از برداشت بیرون‌زدگی دیسک لازم است دو مهره بالا و پایین طی عمل دیگری به نام فیوژن به هم متصل شوند. در عمل دیسک مصنوعی گردن، نیازی به انجام فیوژن نخواهد بود. بعد از اتمام عمل، جراح برش بزرگ را بخیه می‌کند.

مدت زمان انجام عمل دیسک گردن چقدر است؟

مدت زمان عمل بسته به روش جراحی و تعداد سطوحی که تحت درمان قرار می‌گیرند، متفاوت خواهد بود. انجام بیش از یک روش جراحی مدت زمان عمل را طولانی‌تر می‌کند. اگر جراحی به بیهوشی کامل نیاز داشته باشد، مدت زمانی نیز برای بیهوش شدن و به هوش آمدن بیمار در نظر گرفته می‌شود. همچنین بیمارانی که دچار پارگی شدید دیسک گردن هستند، مدت بیشتری در اتاق عمل خواهند بود.

عمل جراحی دیسک گردن ممکن است به 1-6 ساعت زمان نیاز داشته باشد.

چند روز بستری برای بعد از جراحی دیسک گردن نیاز است؟

بعد از عمل دیسک گردن، بیمار برای مدتی در بیمارستان بستری خواهد بود. روش جراحی مهم‌ترین عاملی است که مدت زمان بستری شدن را مشخص می‌کند. مدت زمان ماندن در بیمارستان همچنین به شدت بیماری و وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد. برخی ممکن است 1-2 روز بستری باشند و برخی دیگر همان روز عمل به منزل بازمی‌گردند. بنابراین بیمارانی که تحت عمل جراحی پیچیده و سنگین قرار می‌گیرند، باید مدت زمان بیشتری را در بیمارستان تحت مراقبت باشند.

در بیمارستان، علائم حیاتی بیمار تحت کنترل است و اقدامات لازم جهت کاهش درد انجام می‌شود. در این مدت، توانایی بیمار در بلع مواد غذایی نیز بررسی می‌شود. در بیشتر مواقع، اگر درد بیمار تا حد زیادی کنترل شود، بیمار توانایی خوردن غذاهای جامد را داشته باشد و بتواند از تخت خود پایین بیاید، از بیمارستان ترخیص خواهد شد.

دوره نقاهت و مدت استراحت بعد از جراحی

دوره نقاهت جراحی دیسک گردن بسته به نوع جراحی، وضعیت سلامت بیمار و شدت بیماری (قبل از عمل) متفاوت خواهد بود. در بیشتر موارد، این دوره 6-12 هفته خواهد بود. در هفته‌های اول بیمار به تدریج می‌تواند فعالیت‌های سبک را شروع کند. ریکاوری کامل و انجام فعالیت‌های معمول طی 3-6 ماه اتفاق می‎افتد. استراحت کافی و توجه به دستورالعمل‌های پزشک بعد از عمل، این زمان را کمتر می‌کند. در 4 هفته اول بعد از عمل دیسک گردن، انجام فعالیت‌های زیر توصیه نمی‌شود:

• بلند کردن اجسام سنگین
• نشستن طولانی مدت
• رانندگی
• ورزش سنگین

مزایا و معایب جراحی دیسک گردن

در شرایطی که علائم به درمان‌های غیر جراحی پاسخ نمی‌دهند، عمل جراحی گزینه مناسبی برای درمان بیرون‌زدگی دیسک گردن خواهد بود. با این حال، جراحی نیز همانند هر روش درمانی دیگری دارای مزایا و معایبی است که باید پیش از اقدام به دقت بررسی شوند.

از مزایای عمل دیسک گردن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• مهم‌ترین مزیت عمل دیسک گردن، رفع درد و سایر علائمی است که کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار داده‌اند. بسیاری از بیماران بعد از عمل نیازی به مصرف داروهای ضد درد ندارند و یا مصرف‌شان به میزان قابل توجهی کمتر می‌شود.
• با برداشتن فشار از روی اعصاب و رفع درد، انعطاف‌پذیری گردن بیشتر می‌شود. بعد از عمل خصوصا زمانی که جراحی تعویض دیسک انجام شده است، بیمار راحت‌تر می‌تواند گردن خود را در جهات مختلف حرکت دهد.

مهم‌ترین معایب جراحی بیرون‌زدگی دیسک گردن عبارتند از:

• جراحی دیسک گردن نیز همانند جراحی‌های دیگر با عوارضی همچون عفونت، خونریزی و واکنش به بیهوشی همراه است. برخی مواقع جراحی موجب آسیب دائمی به اعصاب می‌شود.
• این که جراحی‌های دیسک گردن در طولانی مدت نیز کارآمد هستند یا خیر، مسئله‌ای مورد بحث است. طبق تحقیقات انجام شده، جراحی فیوژن در طولانی مدت، بار اضافی را به دیسک‌های مجاور وارد می‌کند.
• عمل دیسک گردن جراحی سنگینی به حساب می‌آید و دوره نقاهت طولانی دارد. در این جراحی ریکاوری کامل بیمار بعد از گذشت چند ماه اتفاق می‌افتد.

خطرات و عوارض جراحی دیسک گردن شامل چه مواردی است؟

تقریبا تمامی روش‌های جراحی با عوارض و خطراتی همراه هستند. اگرچه عوارض جراحی دیسک گردن چندان شایع نیستند اما بیماران باید قبل از عمل با آن‌ها آشنا شده و در صورت لزوم با پزشک مشورت کنند.

عفونت

بیمار ممکن است در محل برش جراحی دچار عفونت شود. این نوع عفونت سطحی است و با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و خوراکی قابل درمان است. برخی مواقع عفونت زخم‌های عمیق‌تری مانند محل قرارگیری پلاتین را درگیر می‌کند. درمان این شکل از عفونت دشوار است. اگر عفونت با آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی درمان نشود، لازم است مجددا جراحی تکرار شده و عفونت جمع‌شده تخلیه شود. گاها میکروارگانیسم‌ها به مایع مغزی- نخاعی راه پیدا می‌کنند و موجب بروز عفونت‌های حاد همچون مننژیت می‌گردند.

فلج شدن

در موارد نادر، عمل دیسک گردن به نخاع و اعصاب نخاعی آسیب می‌رساند و موجب بی‌حسی، گزگز کردن و در موارد شدیدتر منجر به فلج شدن اندام‌ها می‌گردد. در بیشتر موارد، فلج شدن بعد از عمل دیسک گردن موقتی است و بعد از گذشت مدتی برطرف می‌شود.

نشت مایع مغزی- نخاعی

مایع مغزی- نخاعی ماده‌ای است که مغز و نخاع را در برگرفته است. در شرایطی که خارجی‌ترین لایه پوشاننده مغز و نخاع یعنی مننژ آسیب می‌بیند، مایع به بیرون نشت می‌کند. این عارضه اغلب در افرادی بروز می‌کند که سابقه انجام جراحی نخاعی را داشته‌اند. جراح باید هرچه سریع‌تر جلوی نشت بیشتر مایع و بروز مننژیت را بگیرد.

خونریزی

یکی از شایع‌ترین عوارض جراحی بیرون‌زدگی دیسک گردن، خونریزی است. اگر حین جراحی به عروق خونی آسیب وارد شود، خونریزی داخلی رخ می‌دهد و موجب تشکیل هماتوم (لخته بزرگ خون) در اطراف نخاع می‌شود. این عارضه شیوع چندانی ندارد اما نیاز به درمان فوری دارد.

آیا عمل جراحی دیسک گردن باعث فلج شدن می‌شود؟

همان‌طور که اشاره شد، فلج شدن یکی از عوارض عمل دیسک گردن به حساب می‌آید و با این که عارضه خطرناکی است اما احتمال بروز آن بعد از جراحی بسیار کم است. احتمال فلج شدن بعد از جراحی دیسک گردن به فاکتورهایی چون روش جراحی، وضعیت بیمار و مهارت جراح بستگی دارد. در جراحی‌هایی که استخوان برداشته شده و یا پلاتین قرار داده می‌شود، احتمال آسیب به اعصاب و فلج شدن بیشتر است.

بیمارانی که سن بالایی دارند و یا قبل از جراحی دچار آسیب عصبی شده‌اند، بیشتر در معرض خطر این عارضه هستند. عمل دیسک گردن باید توسط جراح ستون فقرات انجام گیرد تا احتمال بروز خطا پایین بیاید.

اقدامات قبل از عمل جراحی دیسک گردن

پزشک قبل از عمل جراحی دستورالعمل‌های مهم را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. بیمار با در نظر داشتن این نکات و انجام اقدامات لازم قبل از عمل دیسک گردن، می‌تواند خود را برای جراحی آماده کند و ریسک بروز عوارض بعد از عمل را پایین بیاورد.

• بیمار چند روز قبل از جراحی توسط پزشک ویزیت می‌شود. پزشک مجددا علائم و وضعیت سلامتی او را بررسی می‌کند. در این مراجعه، پزشک انجام آزمایش خون، ادرار و تصویربرداری از محل جراحی را تجویز خواهد کرد.
• بیمار باید در مورد تمام داروهای مصرفی خود با پزشک صحبت کند. مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپیرین قبل از عمل دیسک گردن ممنوع است؛ چرا که خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.
• مصرف سیگار پیش از جراحی توصیه نمی‌شود. نیکوتین موجود در سیگار روند پیوند استخوان و تشکیل بافت استخوانی جدید را دچار مشکل می‌کند.
• بیمار می‌تواند شب قبل از عمل به حمام برود و محل جراحی را به خوبی شستشو دهد.
• برای انجام برخی از انواع جراحی دیسک گردن از پشت، باید قسمتی از موهای پشت سر تراشیده شود.

مراقبت های بعد از جراحی دیسک گردن

برای انجام توصیه ها و مراقبت های بعد از جراحی دیسک گردن، توجه به نکات زیر می‌تواند به ریکاوری هرچه سریع‌تر بیمار کمک کند:

• در ابتدا ممکن است بیمار در محل جراحی احساس درد داشته و حرکت برای او دشوار باشد. با این حال، توصیه پزشک این است که در سریع‌ترین حالت ممکن از جای خود بلند شود و چند قدمی راه برود. این کار روند بهبودی بیمار را سرعت می‌بخشد و حرکت دادن گردن را راحت‌تر می‌کند.
• بیمار می‌تواند در 1-2 روز اول بعد از عمل، حمام کند اما روی زخم باید پوشیده باشد و تا زمان بهبودی کامل خشک بماند. همچنین قبل از بهبودی کامل زخم و کشیدن بخیه‌ها، شنا کردن و یا نشستن در وان حمام توصیه نمی‌شود. در صورتی که بخیه‌ها کشیدنی باشند، بیمار باید 7-10 روز بعد از عمل برای کشیدن آن‌ها به پزشک مراجعه خواهد کرد.
• بیمار بعد از جراحی دیسک گردن در اطراف زخم احساس درد می‌کند. درد در روزهای اول تا سوم بعد از عمل به اوج خود می‌رسد و تا دو هفته به علت وجود التهاب، همچنان ادامه دارد. التهاب ایجاد شده به تدریج طی 2 تا 6 هفته کمتر می‌شود و درد نیز کاهش می‌یابد. در طول این مدت، پزشک مسکن‌هایی را برای کنترل درد و التهاب تجویز می‌کند.
• انجام فعالیت‌های سنگین که فشار زیادی را به گردن وارد می‌کنند مانند بلند کردن اجسام سنگین و حرکات ورزشی شدید تا 6 هفته بعد از جراحی دیسک گردن ممنوع است. در این مدت، بیمار به تدریج می‌تواند فعالیت‌های سبک مانند آشپزی کردن، بستن بند کفش و برداشتن اجسام کم وزن را شروع کند.
• برخی از پزشکان بستن گردنبند طبی را برای چند ماه بعد از عمل جراحی توصیه می‌کنند. با این کار، گردن فشار کمتری را متحمل می‌شود و در مدت زمان کوتاه‌تری به وضعیت نرمال بازمی‌گردد.

بعد از جراحی دیسک گردن چگونه باید بخوابیم؟

تقریبا همه بیماران در روزهای اول بعد از جراحی درد دارند و این درد اغلب با خوابیدن تشدید می‌شود. بنابراین، خوابیدن در وضعیت مناسب اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به گونه‌ای که بیمار درد کمتری داشته باشد و فشاری را بر گردن خود احساس نکند.

بهترین حالت خوابیدن بعد از جراحی دیسک گردن، خوابیدن به پشت است. فرد در حالی که به پشت خوابیده است، می‌تواند بالشتی را در زیر زانوهای خود قرار دهد و تمام قسمت‌های ستون فقرات در یک راستا نگه دارد. در این حالت، فشار وارده به محل جراحی کمتر می‌شود.

برخی بیماران با چرخیدن به پهلو احساس بهتری دارند. در این حالت نیز لازم است بالشتی بین زانوهای خود قرار دهند و زانوها و ران‌های خود را خم کنند.

توجه داشته باشید خوابیدن رو به شکم و یا نزدیک کردن چانه به قفسه سینه، وضعیت‌های مناسبی برای خوابیدن بعد از عمل دیسک گردن نخواهند بود.

آیا می‌توانیم بعد از جراحی ورزش کنیم؟

امکان ورزش کردن بعد از جراحی دیسک گردن وجود دارد. هنگامی که بیمار دوره نقاهت را می‌گذراند و احساس بهتری دارد، به تدریج می‌تواند فعالیت‌های معمول و روزانه خود را شروع کند. استراحت طولانی مدت دوره نقاهت را طولانی‌تر کند و بهبودی بیمار را به تأخیر بیاندازد.

انجام ورزش‌هایی چون شنا، یوگا و پیاده‌روی به سلامتی بیمار و ریکاوری هرچه سریع‌تر او بعد از عمل کمک می‌کند. علاوه بر ورزش، بیمار می‌تواند فعالیت‌های عمومی که از انجام آن‌ها لذت می‌برد را به تدریج در برنامه روزانه خود قرار دهد. تمرینات ورزشی باید براساس میزان آمادگی فرد انتخاب شوند؛ این که در ابتدا اندکی احساس درد و ناراحتی وجود دارد، کاملا طبیعی است. در هفته‌های اول حرکات سبک باید به آرامی و در تعداد دفعات کم انجام شوند و تدریجا طی چند هفته شدت و تعداد تکرارشان افزایش پیدا کنند. اگر بعد از ورزش درد همچنان ادامه داشته باشد، لازم است بیمار چند روز استراحت داشته باشد و مجددا فعالیت ورزشی خود را آغاز کند.

رانندگی بعد از عمل جراحی دیسک گردن امکان‌پذیر است؟

رانندگی فعالیتی است که به تسلط کامل بر حرکات بدن و در صورت لزوم انجام واکنش‌های سریع نیاز دارد. بنابراین، زمانی که بیمار شرایط ذیل را دارد، برای رانندگی آماده است:

• می‌تواند به راحتی بنشیند.
• حرکات کامل و سریع در اندام‌های مختلف خود مانند دست، پا و گردن دارد.
• در شانه‌ها و بازوهای خود احساس ضعف نمی‌کند.
• به راحتی می‌تواند سر خود را حرکت دهد.

در بیشتر موارد، بیمار بعد از گذشت 2 هفته کم کم می‌تواند رانندگی را شروع کند. در مواردی که جراحی فیوژن انجام شده است، این زمان طولانی‌تر خواهد شد. رانندگی بعد از جراحی دیسک گردن باید از بازه‌های زمانی کوتاه شروع شده و به تدریج مدت آن بیشتر شود.

آیا جراحی دیسک گردن می‌تواند کشنده باشد؟

بله؛ افرادی که عمل بیرون‌زدگی دیسک گردن انجام می‌دهند، در معرض خطر مرگ قرار دارند اما احتمال آن بسیار پایین است. با این حال، جدی‌ترین عارضه جراحی به حساب می‌آید و تحقیقات زیادی بر روی وقوع آن انجام شده است. طبق نتایج به دست آمده، مرگ بعد از جراحی دیسک گردن بسیار نادر است. نشت مایع مغزی- نخاعی و بروز عفونت مغزی از مهم‌ترین علل مرگ بعد از عمل دیسک گردن هستند.

میزان موفقیت جراحی دیسک گردن چقدر است؟

میزان موفقیت بعد از عمل دیسک گردن بالا است. فاکتورهای بسیاری در میزان موفقیت جراحی نقش دارند؛ به همین دلیل، تعیین درصد دقیق آن کار آسانی نیست. از جمله این فاکتورها عبارتند از:

• روش‌ جراحی
• شدت بیماری
• سن و وضعیت سلامتی
• چاقی و ابتلا به دیابت
• سیگار کشیدن
• رعایت دستورالعمل‌های بعد از عمل

با این حال، جراحی به میزان قابل توجهی درد را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی بیمار را بالا می‌برد.

آیا ممکن است دیسک گردن بعد از جراحی عود کند؟

با این که درصد موفقیت بعد از عمل جراحی دیسک گردن بالا است، خطر بازگشت آن نیز وجود دارد. برخی مواقع با گذشت چند ماه یا چند سال از جراحی، دیسک از همان محل قبلی دچار بیرون‌‌زدگی می‌شود. عود پارگی دیسک با علائمی مشابه سایر پارگی‌ها خود را نشان می‌دهد. این عارضه شیوع چندانی ندارد و تنها در 5-10 درصد بیماران ظاهر می‌شود.

لایه خارجی دیسک ممکن است در برخی نواحی دچار ترک شده باشد. ترک‌ها اغلب تا زمانی که پیشروی نکرده و به فتق و پارگی تبدیل نشده‌اند، خود را نشان نمی‌دهند. به همین دلیل، ممکن است جراح طی عمل قسمت بیرون‌زده و یا برآمده دیسک را بردارد اما متوجه وجود ترک در دیسک نشود.

درد بعد از جراحی دیسک گردن طبیعی است؟

ممکن است بیمار در دوره نقاهت خصوصا در چند روز اول، درد و سفتی در گردن و محل جراحی احساس کند. این حالت کاملا طبیعی است و اغلب به مرور زمان کمتر می‌شود. شدت و دوره درد بسته به این که چه نوع جراحی انجام شده، وضعیت سلامتی بیمار چگونه است و تا چه حد به داروهای ضد درد پاسخ می‌دهد، متفاوت خواهد بود. در جراحی دیسک گردن از جلو، برش بر روی لایه نازک عضلانی ایجاد می‌شود و بعد از عمل بیمار درد کمتری را تحمل خواهد کرد. درحالی که شدت و دوره درد در جراحی از پشت بیشتر است.

مصرف داروهای ضد درد، استراحت، داشتن فعالیت کافی و انجام تمرینات ورزشی مناسب از جمله راه‌هایی هستند به کنترل درد بعد از عمل دیسک گردن کمک می‌کنند.

هزینه جراحی دیسک گردن در سال 1404 چقدر است؟

عوامل بسیاری تعیین‌کننده هزینه جراحی دیسک گردن هستند. طبیعتا جراحی‌های پیچیده که پرخطرتر بوده و در مدت زمان طولانی‌‌تری انجام می‌شوند، پرهزینه‌تر هستند. سطح تجربه و مهارت جراح نیز بر روی هزینه عمل دیسک گردن تأثیرگذار است. همچنین محل جغرافیایی و دولتی یا خصوصی بودن بیمارستان نیز هزینه عمل را تغییر می‌دهد. بیمارانی که برای مدت بیشتری در بیمارستان بستری هستند، در نهایت مبلغ بالاتری را پرداخت خواهند کرد.

برای برآورد هزینه جراحی دیسک گردن، شرایط میزان پوشش بیمه‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. بنابراین، بیمار برای محاسبه مبلغ نهایی عمل باید تمامی موارد ذکر شده را در نظر داشته باشد.

هزینه جراحی دیسک گردن در سال 1404 حدودا 20-140 میلیون برای جراحی‌های باز و 15-60 میلیون برای جراحی با لیزر است.

لزوم انتخاب بهترین جراح دیسک گردن برای انجام عمل

موفقیت عمل جراحی دیسک گردن تا حد زیادی به مهارت جراح بستگی دارد. این عمل از جمله جراحی‌های حساس است که به طور مستقیم با نخاع و اعصاب منشعب از آن در ارتباط است. بنابراین، سطحی‌ترین اشتباه ممکن است خطرات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. پزشک متخصص و باتجربه به خوبی با آناتومی ستون فقرات و به طور خاص گردن آشنایی دارد و عارضه‌های مربوط به این نقاط را می‌شناسد. او پیش از اقدام به جراحی، به دقت وضعیت بیمار را بررسی کرده و روش مناسب را برای عمل انتخاب می‌کند. انتخاب بهترین جراح دیسک گردن موجب می‌شود که درصد موفقیت عمل بالا برود، خطرات احتمالی کاهش پیدا کنند و بیمار دوره نقاهت کوتاه‌تری را بگذراند.