مراقبت های بعد از جراحی تومور مغزی

جراحی تومور مغزی مانند جراحی تومور نخاعی از مهمترین و دشوارترین عمل های جراحی است. باید در نظر داشت که دوره نقاهت و مراقبت‌های بعد از این جراحی نیز به همان میزان مهم است. ما در این مقاله به صورت جامع راجع به مراقبت‌های بعد از عمل، محدودیت‌های فیزیکی، رژیم غذایی و سایر تغییراتی که در سبک زندگی شما رخ می‌دهد صحبت می‌کنیم. شما با نکاتی که در این مقاله نوشته شده، می‌توانید بهبودی خود را سرعت ببخشید و عوارض را با درک کامل از مواردی که ممکن است رخ دهد، به حداقل برسانید.

بعد از جراحی تومور مغزی چه اتفاقی می‌افتد؟

بهوش آمدن بعد از عمل اکثر افراد چند ساعت بعد از جراحی بهوش می‌آیند. اما گاهی اوقات ممکن است جراح تصمیم بگیرد که تا چند روز بعد از عمل نیز شما بستری باشید تا بهبودی کامل صورت بگیرد. در این صورت، از داروهای آرام‌بخش برای شما استفاده خواهد شد.زمانی که خواب هستید، شاید لازم باشد تا از طریق دستگاهی به نام ونتیلاتور تنفس کنید

این برای همراهان بیمار ممکن است کمی ترسناک باشد، ولی در کل بخشی از پروسه‌ی بهبودی است. احتمالاً بعد از بهوش آمدن، احساس خواب‌آلودگی کنید. این به خاطر داروهای بیهوشی و مسکن‌ها، کاملا طبیعی است. همچنین ممکن است شما یا همراهانتان متوجه شوید که سر و صورتتان متورم و کبود شده است. این تورم نیز به مرور زمان، کاهش پیدا می‌کند.

بخش مراقبت‌های ویژه شما بعد از عمل جراحی، به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید. اکثر افراد بعد از انتقال به اتاق ریکاوری، به بخش منتقل خواهند شد. اما برخی بیماران ممکن است به مراقبت‌های ویژه (ICU) یا مراقبت‌های خاص (HDU) نیاز داشته باشند. در این صورت، شما پس از یک یا چند روز به بخش منتقل خواهید شد. مدت حضور شما در بخش مراقبت‌های ویژه، با توجه به شرایط بیمار برای هر فرد متفاوت است.

معاینات و بررسی‌ها بعد از اولین بار که از خواب بیدار می‌شوید، معمولاً هر 15 دقیقه یک بار علائم حیاتی شما توسط پرستاران یا پزشکان، چک خواهد شد. برای معاینات عصبی، پرستار از شما سوالاتی می‌پرسد تا میزان هوشیاری شما را بسنجد، نوری را در چشم شما میندازد تا تغییر و عکس‌العمل مردمک‌ها را ببیند.

وضعیت سر پس از بهوش آمدن پس از اینکه از خواب بیدار شوید، سر شما بانداژ است. بخیه‌ها یا گیره‌های جراحی معمولاً تا 5 الی 14 روز پس از جراحی، بیرون کشیده می‌شوند. اما برخی از جراحان از نخ بخیه‌ای استفاده می‌کنند که به تدریج جذب می‌شود. پس نیازی به بیرون کشیدن آن‌ها نیست.

اگر تومور شما بین کنار چشم و خط مو باشد و جراحی در همان نقطه صورت بگیرد، ممکن است بعد از عمل در ناحیه‌ی فک احساس سفتی و درد کنید، همچنین باز و بسته کردن آن ممکن است سخت باشد؛ این درد در ناحیه فک به این دلیل است که جراح حین عمل، مجبور به برش برخی از عضلات فک شما شده است. برای رفع این مشکل، می‌توانید به انجام حرکاتی مشابه جویدن مشغول شوید تا رفته رفته وضعیت فک شما به حالت عادی بازگردد.

مراقبت های بعد از عمل تومور مغزی شامل چه مواردی است؟

عمل جراحی تومور مغزی مانند هر عمل دیگری با عوارض و خطراتی همراه است. تیم پزشکی مراقبت‌هایی را برای بیمار در نظر می‌گیرند تا بتوانند این عوارض را کنترل کرده و کاهش دهند. این مراقبت‌ها با توجه به نوع عمل و شرایط هر بیمار متفاوت بوده ولی بطور کلی اقدامات لازم بعد از جراحی تومور مغزی عبارتند از:

تعویض و مراقبت از پانسمان و بخیه ها

• اگر روی محل جراحت نوار چسب وجود دارد، نوار را تا یک هفته و یا تا زمانی که خودش از بین برود، به حال خودش بگذارید؛ همچنین لازم است محل زخم را تمیز و خشک نگه دارید و دستورالعمل‌های پزشک را در رابطه با تعویض بانداژ دنبال کنید.
• بعد از اینکه پزشک به شما اجازه‌ی دوش گرفتن یا حمام کردن را داد، ناحیه جراحی را به آرامی با آب گرم و صابون بشویید و سپس آن را خشک کنید. همچنین تا زمانی که پزشک اجازه نداده، برای رنگ مو اقدام نکنید.

استراحت کافی و نوشیدن مایعات

بسیار مهم و حیاتی است که بدن شما طی روزهای اول بعد از جراحی، میزان مناسبی از مایعات را داشته باشد. اگر به میزان کافی مایعات دریافت نکنید، بدن شما دچار کم آبی می‌شود. همچنین حفظ تعادل میزان مایعات موجود در بدن، به کاهش تورم در محل جراحی شما کمک می‌کند.

رعایت رژیم غذایی مناسب

هنگامی که کاملاً بهوش آمدید، پرستار چند جرعه آب به شما می‌دهد تا مطمئن شود در بلع مشکلی ندارید. همچنین ممکن است یک متخصص گفتار و زبان قبل از اینکه به شما اجازه‌ی خوردن و نوشیدن داده شود، وضعیت بلعتان را بررسی کند. زمانی که بتوانید جرعه‌های آب را بدون مشکل بنوشید، پرستار لوله‌ی بینی به معده را خارج می‌کند و به تدریج می‌توانید وعده‌های غذایی عادی خود را داشته باشید.

همچنین ممکن است یک متخصص تغذیه شما را معاینه کند تا از میزان کالری دریافتی مناسب، مطمئن شود. به طور کلی، از جمله غذاهایی که به بهبودی شما بعد از جراحی تومور مغزی کمک می‌کند، غذاهایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3، غذاهایی غنی از ویتامین E و زردچوبه برای تامین کرکومین است.

عدم بلند کردن اجسام سنگین

بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد و عوارضی مانند تورم یا خونریزی را منجر شود. به طور معمول به بیماران توصیه می‌شود که حداقل تا شش هفته بعد از جراحی، از بلندکردن اجسامی سنگین‌تر از 10 پوند خودداری کنند. این شامل موادهای غذایی، اثاثیه و جعبه‌های سنگین می‌شود. اگر جهت جابه‌جایی اجسام سنگین چاره‌ای ندارید، از گاری یا چرخ دستی استفاده کنید؛ از دوستان یا خانواده کمک بگیرید؛ از خدمات تحویل مواد غذایی و کالاهای سنگین استفاده کنید.

عدم استفاده از دخانیات و نوشیدنی های الکلی

شما نباید بعد از جراحی سیگار بکشید. تحقیقات مختلف اثبات کرده که سیگار کشیدن باعث رقیق شدن خون شده، بهبود جراحت را به تأخیر می‌اندازد و روی نتیجه جراحی نیز تاثیر می‌گذارد. همچنین به خاطر داشته باشید که بعد از جراحی، الکل بیشتر از قبل روی مغز شما تاثیر می‌گذارد و باید تا مدتی از استفاده از نوشیدنی‌های الکلی، خودداری کنید.

عدم انجام ورزش های سنگین

در مراحل اولیه بهبودی، بدن شما به انرژی نیاز دارد. ورزش‌ها و فعالیت‌های سنگین مثل وزنه‌برداری که ضربان قلب یا فشار خون شما را تا حد زیادی افزایش می‌دهد، بهتر است که تا مدتی انجام نشود. در این رابطه باید گفت که پزشک می‌تواند بهترین فعالیت‌ها را به شما توصیه کند که به تدریج در حین بهبودی دوباره آن‌ها را انجام دهید. سعی کنید به ورزش‌های ملایمی رو بیاورید که به بهبودی شما کمک کند. برای مثال می‌توان به پیاده‌روی و یوگای سبک اشاره کرد که جریان خون را حفظ می‌کنند و سلامتی شما را ارتقاء می‌بخشد.

خودداری از شنا کردن

با شنا کردن ممکن است خطر تشنج در شما افزایش پیدا کند. اگر مطمئن نیستید، حتماً این موضوع را با پزشک یا پرستار خود مطرح کنید. اما به طور کلی ممکن است تا مدتی از شنا و دوچرخه سواری منع شوید.

داروهای مسکن

ممکن است بعد از بهوش آمدن سردرد داشته باشید. در این حالت، تا زمانی که دوباره شروع به خوردن و آشامیدن کنید، با تشخیص پزشک متخصص به شما مسکن تزریق می‌شود. پرستاران و پزشکان نیز از شما می‌پرسند که آیا درد دارید یا نه. اگر احساس کردید که مسکن‌ها تاثیری در درد شما ندارند، به آن‌ها اطلاع دهید تا دوز دارو را تغییر دهند. اگر چنانچه حس می‌کنید که سردردتان بدتر شده، به پزشک خود اطلاع دهید.

ویزیت شدن دوره ای طبق نظر پزشک

ویزیت شدن دوره‌ای توسط پزشک برای بهبودی کامل شما حیاتی است. این ویزیت‌ها به پزشک اجازه می‌دهد تا پیشرفت بهبودی شما را تحت نظر داشته باشد، به تمام سوالات شما پاسخ دهد و هر گونه نگرانی از جانب شما را برطرف کند. این روند به اطمینان از بهبودی شما کمک می‌کند و عوارض احتمالی را نیز به حداقل می‌رساند.

انجام فیزیوتراپی یا توانبخشی

در هنگام ترخیص از بیمارستان ممکن است در عضلات خود احساس ضعف کنید. این به این خاطر است که مغز شما نمی‌تواند به سرعت به عملکرد طبیعی خود برگردد. در این مورد، فیزیوتراپی و توانبخشی توصیه می‌شود. چون مغز شما با ورزش‌ها و تمرینات منظم و مناسب، سریع‌تر به عملکرد طبیعی خود برمی‌گردد و هماهنگی‌های حرکتی مناسبی را در بدن شما ایجاد خواهد کرد. در زیر انواع توانبخشی برای شما ذکر شده است.

• فیزیوتراپی، به فعالیت‌هایی چون بلند شدن و نشستن روی تخت، ایستادن و راه رفتن کمک می‌کند.
• کاردرمانی، به فعالیت‌های روزانه‌ای چون لباس‌پوشیدن، مسواک زدن، شانه کردن موها و غذا خوردن کمک می‌کند.
• گفتاردرمانی، به بلع مناسب و استفاده از عضلات برای صحبت کردن کمک می‌کند.

توصیه های عمومی برای بعد از جراحی تومور مغزی

در نظر داشته باشید که دوره نقاهت پس از جراحی تومور مغزی در هر بیمار متفاوت است و به نوع تومور، شرایط کلی سلامت شما و نوع جراحی بستگی دارد.

• شما بلافاصله بعد از جراحی در بخش یا ICU تحت نظر قرار خواهید گرفت و بعد از ترخیص نیز ممکن است برای مراقبت و پشتیبانی بیشتر، به مرکز توانبخشی منتقل شوید.
• جراحی تومور مغزی دارای عوارض جانبی کوتاه مدت یا بلند مدتی هم هست که در طول بهبودی به توجه و درمان نیاز دارد.
• توانبخشی فیزیکی، شناختی و رفتاری را کاملا جدی بگیرید، چون به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر به بهترین نتیجه‌ی ممکن بعد از جراحی تومور مغزی خود برسید.

چه زمانی بعد از جراحی تومور مغزی می توانیم رانندگی کنیم؟

پس از جراحی تومور مغزی، به خودتان زمان بدهید تا به طور کامل بهبود پیدا کنید و بعد مجددا به رانندگی بپردازید. چون جراحی مغز به طور موقت روی عملکردهای شناختی و حرکتی مانند تمرکز و واکنش‌های شما تاثیر می‌گذارد که در صورت عدم بهبودی کامل، خطر تصادف را برای شما و دیگران افزایش می‌دهد. به طور کلی به بیماران تومور مغزی توصیه می‌شود که حداقل شش هفته بعد از جراحی رانندگی نکنند و قبل از آن هم یک بار توسط پزشک خود، معاینه شوند و در صورت اجازه به رانندگی بپردازند.

آیا بعد از جراحی تومور مغزی می توانیم ورزش کنیم؟

شما پس از بهبودی کامل می‌توانید دوباره ورزش کنید، ولی باید از ورزش‌هایی که ممکن است در آن‌ها به سر شما ضربه وارد شود مانند راگبی یا بوکس اجتناب کنید. وقتی که زخمتان خوب شد، قادر به شنا یا ورزش‌های سنگین‌تر خواهید بود. ولی باز هم مطمئن شوید که تا چند ماه اول، کسی حین شنا همراهتان باشد.

چه زمانی بعد از انجام جراحی تومور مغزی می توانیم کار کنیم؟

با توجه به شغل و مشکلاتی که ممکن است در آن پیش بیاید، بازگشت فوری به محل کار بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد. برای مثال، اگر شغلی دارید که مهارت‌های ذهنی در آن اهمیت زیادی دارد، یا اگر با ماشین آلات سنگین کار می‌کنید، بازگشت مجدد به کار ممکن است سختی‌های زیادی داشته باشد. پس باید تا بهبودی کامل پس از توانبخشی‌های لازم، صبر کنید.

آیا بعد از جراحی تومور مغزی می‌توانیم سوار هواپیما شویم؟

شما به طور کلی می‌توانید حدود شش هفته بعد از جراحی تومور مغزی، با هواپیما پرواز کنید. این زمان برای اینکه فشار داخل جمجمه‌ی شما کاهش یابد مناسب است. اگر لازم است که زودتر پرواز کنید، حتما با تیم پزشکی خود صحبت کنید.

آیا بعد از جراحی تومور مغزی می توانیم رابطه زناشویی داشته باشیم؟

زمانی که خودتان احساس بهبودی کافی را داشتید، می‌توانید رابطه‌ی جنسی داشته باشید. هیچ دلیل پزشکی‌ای فعالیت جنسی پس از جراحی را ممنوع نمی‌کند. اما ممکن است به خاطر خستگی یا تغییر امیال جنسی کمتر از قبل به آن علاقه نشان دهید.

چگونه عوارض بعد از جراحی تومور مغزی را کاهش دهیم؟

جراحی تومور مغزی از حساس‌ترین و دشوارترین عمل‌های جراحی است که حتماً خطرات و عوارضی را در پی دارد. نحوه ی جراحی تومور مغزی ایجاد شده در هر فرد پروسه ی جداگانه‌ای دارد که با توجه به نوع، گرید، موقعیت تومور و همچنین سن، بیماری زمینه‌ای فرد و شرایط جسمی بیمار تعیین می‌شود. با این حال بیمار می تواند با رعایت نکاتی که متخصصین و جراحان در مورد اقدامات و آمادگی‌های قبل از عمل و مراقبت‌های بعد از آن توصیه می‌کنند، از شدت و میزان عوارض و خطرات ناشی از عمل جراحی تومور مغزی بکاهد.

لزوم انتخاب پزشک و جراح مناسب در کاهش عوارض بعد از جراحی تومور مغزی

یافتن بهترین جراح مغز و اعصاب به طور قابل توجهی بر نتیجه جراحی تومور مغزی شما تاثیر می‌گذارد. شما در این زمینه باید به دنبال متخصصانی باشید که دانش و تجربه‌ی وسیعی جهت تشخیص دقیق و رسیدگی به وضعیت تومور شما دارند. در ادامه، چند روش جهت یافتن بهترین جراح مغز و اعصاب وجود دارد:

• از مراجع خود سوال بپرسید. از پزشکانی که ابتدا ملاقات کردید سراغ بهترین متخصصان و جراحان مغز را بگیرید و دو الی سه گزینه را در نظر داشته باشید.
• در مورد اعتبار جراح مغز و اعصاب انتخابی خود تحقیق کنید و از منابع آنلاین جهت کسب اطلاعات بیشتر کمک بگیرید.
• سوابق دانشکده پزشکی، رزیدنتی و فلوشیپ جراح را بررسی کنید تا از تکمیل تحصیلات او مطمئن شوید. همچنین به دنبال جراحانی باشید که در جراحی مشکل خاص شما، مهارت و سابقه‌ دارند.
• نظرات بیماران را بخوانید. این راجع به نحوه مراقبت و کیفیت خدمات و جراحی شما، اطلاعات خوبی در اختیارتان قرار می‌دهد. شما نظرات و رتبه‌بندی بیماران را در سایت‌های مختلف سلامت و پزشکی، پیدا خواهید کرد.