دیسک گردن چیست؟
نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟
دیسک گردن یا همان بیرونزدگی دیسک عارضه‌ای دردناک است که ستون فقرات را درگیر می‌کند. دیسک‌ها صفحات گردی هستند که حد فاصل مهره‌های ستون فقرات قرار دارند. در این عارضه، ماده ژل مانند موجود در داخل دیسک خارج میشود. فرسایش دیسک و در مواردی آسیب‌های جدی موجب برآمدگی و یا خروج مایع می‌گردند. این حالت، موجب فشار به اعصاب و ساختارهای اطراف میشود و علائمی را به دنبال دارد. درد، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن گردن و بازو از شایع‌ترین علائم بیرونزدگی دیسک گردن هستند.
با این حال، برخی از بیماران ممکن است علائم خاصی نداشته باشند. درمان دیسک گردن با روش‌های غیرجراحی همانند مصرف داروهای خوراکی و تزریقی و فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر از طریق جراحی انجام میشود. در ادامه، علل، علائم، تشخیص، درمان و روش‌های پیشگیری از بیرونزدگی دیسک گردن را بررسی خواهیم کرد.
دیسک گردن چیست؟
دیسک گردن زمانی رخ می‌دهد که یکی از دیسک‌های 7 مهره ابتدایی ستون فقرات بیرون می‌زند. پارگی بیشتر در دیسک‌های انتهایی ستون مهره رخ می‌دهد؛ با این حال، ممکن است دیسک‌های گردن را نیز درگیر کند. ستون فقرات از استخوان‌هایی (مهره‌ها) تشکیل شده است و دیسک‌ها همانند بالشتک‌های گرد و منعطفی بین آنها قرار گرفته‌اند.
دیسک‌ها در واقع به عنوان ضربه‌گیر عمل میکنند که جلوی ساییدگی مهره‌ها را می‌گیرند و به ثبات بیشتر و حرکت آسان‌تر ستون فقرات کمک میکنند. 7 مهره اول ستون فقرات، مهره‌های گردنی (C1-C7) نام دارند. مهره‌ها و دیسک‌های گردنی، با تحمل وزن سر ثبات گردن را حفظ میکنند. دیسک گردن از ماده نرم و ژله مانندی تشکیل شده که در مرکز آن قرار دارد و دیسک را منعطف می‌سازد. قسمت مرکزی توسط لایه خارجی سختی پوشیده شده است. این لایه مقاومت دیسک را در برابر ضربه بالا می‌برد. در بیرونزدگی دیسک گردن، لایه بیرونی تحت تأثیر فشار آسیب می‌بیند و قسمتی از مایع، برآمده شده و یا به خارج نشت می‌کند. نشت مایع داخل دیسک به اعصاب فشار می‌آورد و موجب بروز التهاب و درد در این نواحی میشود. اعصاب نخاعی بسیاری در ناحیه گردن قرار دارند که به شانه، بازو، دست و انگشتان می‌روند. از این رو، درد ناشی از بیرونزدگی ممکن است در این اندام‌ها نیز احساس شود.
علائم و نشانه‌های دیسک گردن
علائم بیرونزدگی دیسک گردن اغلب به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شوند و ممکن است چند روز تا چند ماه بیمار را درگیر کنند. این علائم بسته به محل بیرونزدگی و عصبی که تحت فشار است، متفاوت خواهند بود. نشانه‌های دیسک گردن که تقریبا در همه انواع بیرون‌زدگی‌ها خود را نشان می‌دهند، شامل موارد ذیل هستند:
درد: شایع‌ترین علامت بیرونزدگی دیسک گردن، درد است. بیمار بیشترین درد را در ناحیه گردن احساس می‌کند؛ دردی که ممکن است خفیف و یا شدید باشد. همانطور که اشاره شد اعصاب زیادی از این ناحیه به شانه‌ها، بازوها و دست‌ها منشعب شده‌اند؛ از این رو، درد به این اندام‌ها نیز پخش شده و اغلب با احساس گرمی همراه است (درد رادیکولار). در اکثر مواقع، درد با حرکت دادن گردن، سرفه و عطسه تشدید میگردد.
اسپاسم عضلانی: اسپاسم عضلانی نیز از علائم شایع دیسک گردن است. التهاب ناشی از بیرونزدگی موجب گرفتگی ناگهانی و شدید عضلات گردن میشود و حرکت را دشوار می‌کند.
سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی: اکثر بیماران دچار سوزن سوزن شدن و بی‌حسی می‌شوند. این علائم بسته به اعصابی که درگیر شده‌اند، در شانه، بازو و گاها انگشتان خود را نشان می‌دهند.
ضعف عضلات: در بیرونزدگی دیسک گردن، ممکن است ضعف عضلانی رخ دهد. این مشکل در عضلاتی ظاهر میشود که عصب آنها دچار مشکل شده است. بیمار ممکن است به سختی اجسام را بلند کند و یا نگه دارد.
همچنین در مواقعی که دیسک گردن به خود نخاع فشار می‌آورد، علائمی چون از دست دادن تعادل، مشکل در حرکت دادن دست‌ها و بازوها، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و گاها اختلال در راه رفتن نیز ظاهر میشود.
علت و دلایل ابتلا به دیسک گردن
بیشتر بیماران علت دقیق بیرونزدگی دیسک گردن خود را نمی‌دانند. چرا که این مشکل به تدریج ظاهر میشود و تشخیص علت اصلی آن دشوار است. با این حال، بالا رفتن سن و تروماهای مختلف اصلی‌ترین علل دیسک گردن هستند. بیرونزدگی دیسک گردن یک فرآیند تدریجی است که ممکن است با افزایش سن رخ دهد. همچنان که سن بالا می‌رود، آب موجود در مایع داخلی دیسک کمتر میشود، انعطاف‌پذیری آن کاهش می‌یابد و آسیب‌پذیرتر میشود. با افزایش سن، تضعیف لایه سخت بیرونی نیز احتمال برآمدگی و پارگی را بیشتر می‌کند. افراد میانسال ممکن است حین حرکت با فشار کمی دچار بیرونزدگی دیسک گردن شوند. برخی مواقع بلند کردن اجسام سنگین موجب آسیب به دیسک و بیرونزدگی آن میشود. افراد ممکن است حین بلند کردن اجسام بیشتر فشار را بر روی عضلات گردن (به جای عضلات پاها) بیاندازند. همچنین در مواردی حرکات ناگهانی و سریع گردن عامل بیرونزدگی دیسک خواهد بود. افتادن و ضربه به مهره‌ها نیز از دیگر علل بیرونزدگی دیسک گردن به حساب می‌آیند. درصد کمی از بیماران سابقه ژنتیکی پارگی دیسک و یا سایر ناهنجاری‌های ستون فقرات را دارند.
دیسک گردن در چه کسانی بیشتر شایع است؟
به طور کلی، بیرونزدگی دیسک گردن در مقایسه با بیرونزدگی دیسک سایر نواحی همچون کمر شیوع کمتری دارد. برخی عوامل به عنوان فاکتور خطر این عارضه شناخته می‌شوند و احتمال بروز آن را بالا می‌برند. فاکتورهای خطر دیسک گردن عبارتند از:
سن و جنسیت: هرچه سن بیشتر میشود و قدرت و انعطاف‌پذیری دیسک‌ها پایین می‌آید، ریسک بروز دیسک گردن نیز بالا می‌رود. این مشکل بیشتر در میان افراد 30-50 سال دیده میشود. طبق مطالعات انجام شده، خطر ابتلا در مردان بیش از زنان است و مردان دو برابر بیشتر از زنان دچار بیرونزدگی دیسک گردن می‌شوند.
فعالیت شغلی: افرادی که به واسطه شغل خود به طور مداوم در حال خم شدن، چرخیدن، بلند کردن اجسام و یا کشیدن و هل دادن آنها هستند بیشتر در معرض ابتلا به دیسک گردن قرار دارند. در این حالت، بیشتر از این که از عضلات پاهای خود کمک بگیرند، به عضلات پشت فشار می‌آورند و دچار بیرون زدگی دیسک گردن می‌شوند.
ژنتیک: زمینه ژنتیکی نیز از فاکتورهای خطر بیرونزدگی دیسک گردن است. افرادی که در خانواده خود سابقه ابتلا به این عارضه را دارند، بیشتر از حالت نرمال در معرض خطر هستند.
سیگار: سیگار کشیدن جریان خون به دیسک‌های بین مهره‌ای را کاهش می‌دهد و در نتیجه، اکسیژن و مواد مغذی کمتری به این نواحی می‌رسد. دیسک‌هایی که اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند، به تدریج تحلیل می‌روند و آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
کم تحرکی: افرادی که فعالیت چندانی ندارند و بیشتر ساعات روز را می‌نشینند، بیشتر به دیسک گردن دچار می‌شوند. در حالت نشسته، ستون مهره‌ها تحت فشار بیشتری قرار دارد. همچنین کم تحرکی ماهیچه‌هایی که به گونه‌ای از مهره‌ها و دیسک‌ها محافظت میکنند را نیز تضعیف می‌کند.
نحوه تشخیص بیرونزدگی دیسک گردن
تشخیص بیرونزدگی دیسک گردن مرحله‌ای مهم در درمان آن است؛ تشخیص دقیق این عارضه منجر به درمان مؤثر آن میشود.
پزشک با پرسیدن سؤالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار کار خود را شروع می‌کند. او طی یک معاینه دقیق وجود تورم و حساسیت به درد را در ناحیه گردن تشخیص می‌دهد. در معاینه عصبی، او با لمس سطحی نواحی چون شانه‌ها و بازوها وجود بی‌حسی را بررسی می‌کند. در این معاینه قدرت عضلات مختلف نیز سنجیده میشود.
بیرونزدگی دیسک گردن ممکن است در رفلکس‌های آرنج، مچ دست و حتی زانو و مچ پا اختلال ایجاد کند. پزشک تست‌هایی برای تشخیص اختلالات احتمالی انجام می‌دهد. در نهایت ممکن است برای تشخیص قطعی بیرونزدگی دیسک گردن تست‌های تصویربرداری انجام شوند.
تشخیص بیماری های مربوط به دیسک گردن توسط جراح متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات انجام می شود؛ جراح برای اینکه بتواند به طور دقیق علت بیماری را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب کند برای بیمار انجام موارد ذیل را تجویز می نماید.
- سی تی اسکن
- تست الکترومایوگرام EMG/NCS
- تصویربرداری های رزونانس مغناطیسی یا MRI
- نخاع نگاری یا میلوگرام
- تصاویر x-ray ساده یا دینامیک
- درمان دیسک گردن
یک جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در موارد خفیف ابتدا برای درمان از روش غیر جراحی استفاده می کند به عنوان مثال برای بیمارانی که فتق دیسک گردن دارند ابتدا دارو ، فیزیوتراپی ، کشش گردن و غیره را انجام می دهند و در صورتی که بیمار بهبود نیافت و علائم عصبی پیشرونده را در بازوها و پاها تجربه نمود، اقدام به جراحی دیسک گردن می کند.
ام آر آی
رایج‌ترین تست تصویربرداری دیسک گردن، مگنتیک رزونانس یا همان ام آر آی است. در این روش، با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویر واضحی از ستون فقرات به دست می‌آید. در این تصاویر، محل دقیق بیرونزدگی مشخص میگردد. همچنین اعصابی که در اثر بیرونزدگی آسیب دیده و تحت فشار هستند، به خوبی دیده می‌شوند. ام آر آی همچنین در تشخیص تومورها و آبسه‌های نخاعی کاربرد دارد. تست ام آر آی می‌تواند با تزریق و یا بدون تزریق ماده رنگی انجام شود.
سی تی اسکن
توموگرافی کامپیوتری یا همان سی تی اسکن یک تست غیرتهاجمی برای تشخیص پارگی دیسک گردن است. در این تست، برای تهیه تصاویر واضح، پرتو ایکس از جهات مختلف به محل مورد نظر تابانده میشود. در نهایت تصاویر مقطعی از ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن به دست می‌آید. سی تی اسکن محل دقیق بیرونزدگی و آسیب‌های ناشی از آن را مشخص خواهد کرد.
میلوگرافی
بهترین تصویربرداری که فشار وارده بر نخاع و اعصاب را مشخص می‌کند، میلوگرافی است. در این روش، ماده رنگی به فضای اطراف نخاع در ناحیه گردن تزریق میشود. این ماده کنتراستی ایجاد می‌کند که با استفاده از اشعه ایکس، بیرونزدگی دیسک، تومورها و آبسه‌های نخاعی قابل تشخیص هستند.
الکترومیوگرافی
الکترومیوگرافی در واقع همان نوار عصب و عضله است که برای تشخیص بیرونزدگی دیسک گردن انجام میشود. در این تست، فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلاتِ تحت کنترل آنها بررسی میگردد. بدین منظور، الکترودهای سوزنی به پوست عضله مورد نظر متصل می‌شوند و تحریکاتی را القا میکنند. اگر عصب مربوطه آسیب دیده باشد، نمی‌تواند ارتباط نرمالی بین حس و حرکت عضله ایجاد کند. عملکرد عصب در یک دستگاه ثبت شده و آنالیز میشود.
رادیوگرافی
رادیوگرافی از اولین روش‌های تصویربرداری است که برای تشخیص ناهنجاری‌های ستون فقرات به کار برده میشود. این روش دقت بالایی ندارد و به طور دقیق بیرونزدگی دیسک را مشخص نمی‌کند. اگر بیمار گردن درد داشته باشد، به کمک رادیوگرافی می‌توان سایر علل احتمالی آن مانند عفونت، وجود تومور، شکستگی و یا انحراف ستون فقرات را شناسایی کرد.
تفاوت بیرونزدگی دیسک گردن با آرتروز گردن
بیرونزدگی دیسک گردن و آرتروز گردن از مشکلات شایع ستون فقرات هستند. علی رغم برخی علائم مشابه، این دو مشکل جداگانه هستند و با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. پزشک با در نظر داشتن تفاوت‌های کلیدی، می‌تواند این بیماری‌ها را به درستی تشخیص دهد و پلن درمانی مناسب آن را تنظیم کند.
استئوآرتریت یا آرتروز گردن بیماری است که مفاصل بین استخوان را درگیر می‌کند. مفاصل در واقع محل اتصال استخوان‌ها به هم هستند که سطح آنها با غضروف پوشانده میشود. پوشش غضروفی به مرور زمان فرسوده شده و موجب اصطکاک مفاصل و استخوان‌ها با یکدیگر میشود.
مهم‌ترین تفاوت دیسک گردن با آرتروز گردن در محل بروز عارضه است؛ در بیرونزدگی، دیسک‌های بین مهره‌ای آسیب می‌بینند اما در آرتروز مفاصل وجهی درگیر می‌شوند. استئوآرتریت با تخریب تدریجی غضروف شروع میشود و در نهایت موجب تخریب مفصل و اصطکاک استخوانی میگردد. در حالی که در بیرونزدگی، دیسک‌های بین مهره‌ای آسیب می‌بینند، دچار پارگی می‌شوند و به اعصاب اطراف فشار می‌آورند. درد، سفتی، التهاب و محدود شدن دامنه حرکت مفصل از مهم‌ترین علائم آرتروز گردن هستند. پارگی دیسک گردن عموما خود را با درد، بی‌حسی و ضعف در گردن، شانه‌ها و بازوها نشان می‌دهد. روش‌های درمانی چون فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضد التهاب بین بیرونزدگی و آرتروز مشترک هستند. اما بیشتر بیمارانی که دچار استئوآرتریت شده‌اند با تزریق مفصلی و جراحی مفصل درمان می‌شوند. در حالی که پارگی دیسک گردن تنها در موارد شدید به جراحی نیاز خواهد داشت.
تفاوت بیرونزدگی دیسک گردن با فتق دیسک گردن
بیرونزدگی و فتق هر دو مشکلاتی هستند که دیسک‌های بین مهره‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهند و موجب جابه‌جایی آنها از موقعیت نرمال خود می‌شوند. با این حال، برخی موارد بیرونزدگی و فتق دیسک گردن را از یکدیگر متمایز میکنند که عبارت‌اند از:
فتق در واقع همان برآمدگی دیسک گردن است که در آن مایع داخل دیسک به سمت بیرون متمایل میشود. در این عارضه، لایه خارجی دچار پارگی نمی‌شود و همچنان مایع را احاطه کرده اما برآمدگی ایجاد شده به اعصاب فشار می‌آورد. در بیرونزدگی دیسک گردن، مایع داخل دیسک به بیرون متمایل شده و شکاف یا پارگی در لایه خارجی موجب خروج آن از دیسک میشود.
در بیرونزدگی، مایع ژل مانند به طور مستقیم در تماس با اعصاب قرار می‌گیرد و به آنها فشار می‌آورد. به همین دلیل، فتق در مقایسه با برآمدگی دیسک گردن عارضه جدی‌تری است. بیرونزدگی و فتق هر دو موجب بروز علائمی چون درد، بی‌حسی و ضعف می‌شوند اما این علائم در پارگی با شدت بیشتری ظاهر می‌گردند.
در بیشتر موارد روش‌های درمانی مشابهی برای پارگی و فتق دیسک گردن به کار گرفته میشود. با این حال چون بیرونزدگی عارضه شدیدتری است، احتمال این که پزشک جراحی را برای درمان انتخاب کند، بیشتر است.
تفاوت بیرونزدگی دیسک گردن با پارگی دیسک گردن
بیرونزدگی و پارگی دیسک گردن در واقع نام‌های مختلف یک مشکل هستند اما اصطلاح پارگی اغلب برای موارد حادتر به کار می‌رود. بنابراین، این دو در علائم، علل و روش‌های درمان کاملا مشابه هستند. بیرونزدگی یا همان پارگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که لایه سخت بیرونی، شکاف برمی‌دارد و مایع داخلی از آن خارج میشود.
عوارض و خطرات دیسک گردن
دیسک گردن نیز همانند هر بیماری دیگری عوارض و خطراتی به دنبال دارد که بیشتر آنها در شرایطی که درمان لازم انجام نمی‌شود، ظاهر می‌گردند. مهم‌ترین عوارض دیسک گردن به شرح زیر است:
- احساس ناراحتی و درد مزمن یکی از شایع‌ترین عوارض بیرونزدگی دیسک گردن است. درد در طولانی مدت کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب اضطراب او میگردد.
- دیسک گردن می‌تواند موجب آسیب عصبی شود. پارگی و یا حتی برآمدگی دیسک فشار مداومی را به رشته‌های عصبی اطراف وارد می‌کند و گاها ممکن است موجب آسیب دائمی در آنها گردد. آسیب دیدن عصب منجر به ضعف در عضلات تحت کنترل آن خواهد شد.
- هنگامی که بیرونزدگی دیسک گردن درمان نمی‌شود و عصب برای مدت طولاتی تحت فشار است، عضله به تدریج تحلیل رفته و ضعیف میشود. تحلیل عضلانی نیز خود عوارض جدی را به دنبال دارد.
- به دنبال آسیب عصبی و تحلیل عضلانی، مشکلاتی در حرکت و عملکرد ماهیچه‌ها به وجود می‌آید. چرا که ارتباط میان عصب و عضله به درستی برقرار نمی‌شود و میزان حرکت‌پذیری عضله کاهش می‌یابد.
- برخی مواقع بیرونزدگی دیسک گردن عصب سیاتیک را نیز درگیر می‌کند. در این صورت، بیمار دچار درد رادیکولار (دردی که از باسن شروع شده و در ران و ساق پا پخش میشود)، خواهد شد.
آیا دیسک گردن ممکن است باعث فلج شدن شود؟
هنگامی که پارگی دیسک گردن شدید است و یا برای مدت طولانی درمان نمی‌شود، می‌تواند عاملی برای فلج شدن باشد. دیسک گردن ممکن است به نخاع نیز فشار بیاورد و موجب بی‌حسی و محدودیت حرکتی در اندام‌هایی چون دست‌ها و بازوها شود. اگر فشار ادامه پیدا کند، نخاع و اعصاب منشعب شده از آن آسیب جدی می‌بینند و اندام‌ها برای همیشه حرکت خود را از دست می‌دهند.
آیا دیسک گردن قابل درمان است؟
بله، دیسک گردن درمان میشود. برخی مواقع، دیسک بیرون‌زده با استراحت و حذف فعالیت‌هایی که علائم را تشدید میکنند، بهبود می‌یابد. این حالت بیشتر در موارد خفیف اتفاق می‌افتد. اگر علائم شدید و مزمن باشند، پزشک با تجویز درمان مناسب جلوی پیشروی بیماری را می‌گیرد.
درمان بیرونزدگی دیسک گردن
درمان دیسک گردن عموما با روش‌های محافظه کارانه شروع میشود. بیمار با اقدامات ذیل می‌تواند تا حد زیادی درد و سایر علائم پارگی دیسک گردن را کنترل کند و به زندگی عادی خود بازگردد.
- استراحت کافی
- حذف حرکاتی که درد را تشدید میکنند.
- اصلاح حالت خوابیدن، ایستادن و نشستن
- خودداری از فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه و مورد تایید پزشکان
اگر اقدامات ذکر شده به کنترل علائم کمکی نکنند، پزشک سایر روش‌های درمانی را توصیه خواهد کرد.
دارو درمانی
مسکن‌ها: استامینوفن و ضد التهاب‌های غیراستروئیدی همانند ایبوپروفن و ناپروکسن از پرکاربردترین ضد دردهای بدون نسخه است که به منظور درمان دیسک گردن تجویز میشود. این داروها اغلب برای کنترل دردهای خفیف تا متوسط کاربرد دارند. در مواردی که درد شدید است، پزشک کورتیکواستروئیدهای (کورتون) خوراکی را برای کنترل آن تجویز می‌کند.
ضد دردهای عصبی: این دسته دارویی با مهار سیگنالهای عصبی درد را کاهش می‌دهند. گاباپنتین و پرگابالین از جمله داروهای نورولپتیک هستند که در درمان بیرونزدگی دیسک گردن به کار می‌روند.
شل‌کننده‌های عضله: پزشک ممکن است برای پیشگیری از اسپاسم عضلانی ناشی از دیسک گردن، داروهایی چون متوکاربامول را تجویز کند.
اپیوئیدها (مخدرها): در مواردی که سایر مسکن‌ها در کنترل درد مؤثر نیستند، اپیوئیدها تجویز می‌شوند. کدئین پرکاربردترین داروی مخدر مورد استفاده در تسکین درد دیسک گردن است. این داروها به دلیل عوارض خطرناکی که دارند تنها برای مدت کوتاهی قابل مصرف هستند.
داروهای تزریقی: در شرایطی که مسکن‌های خوراکی کمکی به درمان دیسک گردن نمی‌کنند، پزشک کورتیکواستروئیدهای تزریقی را تجویز می‌کند. دارو به طور مستقیم به فضای اپیدورال (فضای اطراف نخاع) تزریق میشود و در کنترل درد و التهاب مؤثر است. همزمان با تزریق تصویربرداری نیز انجام میشود تا دارو به محل مورد نظر برسد و آسیبی به ساختارهای اطراف مانند اعصاب، نخاع و عروق خونی وارد نشود. (مصرف بدون تجویز پزشک این داروها، اکیدا توصیه نمی‌شود.)
فیزیوتراپی (درمان فیزیکال)
در فیزیوتراپی، پزشک براساس نیازهای بیمار، برنامه درمانی مناسبی را طراحی می‌کند. در این برنامه، تمرینات کششی و قدرتی جای می‌گیرند که عضلات گردن، شانه و بازو را تقویت میکنند و درد ناشی از ضعف عضلانی را کاهش می‌دهند. ضعف عضلانی موجب میشود که فرد نتواند سر خود را در موقعیت مناسب نگه دارد و اغلب اندکی آن را به سمت جلو خم می‌کند. با تقویت عضلات، بیمار راحت‌تر می‌تواند سر خود را نگه دارد و فشار کمتری به مهره‌های گردن وارد میشود. او می‌تواند در منزل نیز این تمرینات را ادامه دهد. پزشک همچنین نکاتی را در مورد حفظ وضعیت بدنی حین راه رفتن، ایستادن، نشستن و بلند کردن اجسام از زمین ارائه می‌دهد.
جراحی
در بیشتر موارد، دیسک گردن به کمک روش‌های درمانی غیر جراحی درمان میشود و درصد کمی از بیماران به جراحی نیاز پیدا میکنند. در مواقعی که درد و سایر علائم بیش از 6-12 هفته طول می‌کشند و به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، جراحی دیسک گردن بهترین گزینه خواهد بود. هدف از جراحی بیرونزدگی دیسک گردن برداشتن قسمت بیرون‌زده و رفع فشار وارده به اعصاب و نخاع است. با این کار، بسیاری از علائم همچون درد مزمن، ضعف و بی‌حسی و سوزن سوزن شدن شانه‌ها و دست‌ها برطرف می‌شوند. پزشک قبل از انجام جراحی سن بیمار، علائم و وضعیت سلامتی او و مدت زمانی که درگیر بیماری است را بررسی می‌کند.
تفاوت دیسک گردن شدید و خفیف چیست؟
دیسک گردن براساس شدت بیرونزدگی در یکی از این دو دسته قرار می‌گیرد:
دیسک گردن خفیف در واقع همان برآمدگی دیسک گردن است. در این عارضه، مایع ژل مانند داخل دیسک تحت تأثیر فشار به بیرون متمایل میشود. لایه خارجی به سمت کانال نخاع برآمده شده اما پاره نمی‌شود و همچنان مایع را احاطه کرده است. تغییر حالت لایه بیرونی دیسک و فشار آن بر رشته‌های عصبی موجب بروز درد میگردد. با این حال، برخی ممکن است دچار برآمدگی دیسک گردن شده باشند اما علائمی را نشان ندهند.
اگر برآمدگی پیشروی کند و موجب پارگی لایه خارجی شود، مایع داخل دیسک به فضای بین مهره‌ها نشت می‌کند. این حالت دیسک گردن شدید نام دارد. مایع داخلی دارای پروتئین‌های التهاب‌زا است. به همین دلیل، علاوه بر تحت فشار قرار دادن اعصاب موجب بروز التهاب و درد شدیدتر در این نواحی میشود. در مواقعی ممکن است مایع به طور کامل از بدنه دیسک جدا شود (سکواستریشن).
دیسک گردن حاد چیست و چه تفاوت‌هایی با دیسک گردن مزمن دارد؟
بیرونزدگی دیسک گردن حاد زمانی اتفاق می‌افتد که تروماهای شدید و ناگهانی مانند تصادف، افتادن، ضربه شدید و یا ورزش‌های سنگین موجب بیرونزدگی دیسک شوند. در بیرونزدگی حاد، فرد به یک باره دچار درد شدید در ناحیه گردن میشود که به تدریج در ناحیه شانه، بازو و دست نیز منتشر میگردد. دیسک گردن مزمن اغلب به تدریج و با افزایش سن خود را نشان می‌دهد. همچنان که سن بالا می‌رود و انعطاف‌پذیری و قدرت دیسک پایین می‌آید، احتمال پارگی آن بیشتر میشود. افرادی که مشاغل سنگین دارند و دیسک‌های بین‌مهره‌ای آنها برای مدت طولانی تحت فشار هستند نیز ممکن است طی زمان دچار بیرونزدگی مزمن شوند. در این نوع از دیسک گردن، علائم مزمن هستند و به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شوند.
چگونه از بروز دیسک گردن جلوگیری کنیم؟
در نظر داشتن برخی موارد می‌تواند از بروز دیسک گردن و یا تکرار آن جلوگیری کند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین راههای پیشگیری از بیرونزدگی دیسک گردن اشاره می‌کنیم:
- ورزش: تمریناتی که موجب تقویت عضلات گردن، پشت و حتی شکم می‌شوند، در پیشگیری از دیسک گردن نقش دارند. اگر عضلات این نواحی به اندازه کافی قوی باشند، می‌توانند به خوبی از مهره‌های ستون فقرات از جمله مهره‌های گردن حمایت کنند. ثبات بالای مهره‌ها ریسک بیرونزدگی دیسک را پایین می‌آورد.
- حفظ وضعیت بدنی: حفظ وضعیت بدنی مناسب در حالات مختلف (نشسته، ایستاده، خوابیده، راه رفتن) موجب میشود که تمام قسمت‌های ستون فقرات در یک راستا قرار بگیرند و فشار کمتری را متحمل شوند. در همه این حالات لازم است پشت، گردن و شانه‌های خود را صاف نگه دارید. ایستادن و یا نشستن طولانی مدت نیز خطر دیسک گردن را بالا می‌برد. بهتر است در فاصله‌های زمانی مشخص از جای خود بلند شوید و نرمش‌های کششی انجام دهید.
- وزن متعادل: اضافه وزن همواره فشار مضاعفی را به نواحی مختلف ستون مهره‌ها وارد می‌کند. با ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی مناسب می‌توانید وزن متعادلی داشته باشید و ریسک مشکلات ستون فقرات از جمله بیرونزدگی دیسک گردن را کاهش دهید.
- ترک سیگار: کشیدن سیگار علاوه بر سلامتی ریه‌ها، سلامتی استخوان‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. تحقیقات نشان می‌دهد که سیگار میزان تخریب و فرسایش دیسک‌ها را بیشتر می‌کند؛ در نتیجه احتمال بروز بیرونزدگی در افراد سیگاری بالاتر است.
آیا دیسک گردن می‌تواند ارثی باشد؟
بله، دیسک گردن زمینه ژنتیکی دارد. شواهد نشان می‌دهد که برخی ممکن است با ژن‌های مربوط به اختلالات ستون فقرات مانند بیرونزدگی دیسک گردن متولد شوند. افرادی که یکی از اعضای خانواده‌ها آنها دچار پارگی دیسک است، بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند. با این حال، همچنان فاکتورهایی همچون سن، سبک زندگی، شغل و آسیب‌های ناگهانی به عنوان عوامل اصلی دیسک گردن شناخته می‌شوند.
دیسک گردن می‌تواند باعث کوتاهی قد شود؟
بیرونزدگی یکی از دیسک‌های بین مهره‌ای تأثیر قابل توجهی بر روی قد بیمار ندارد. تنها در مواردی که چندین دیسک دچار پارگی شده‌اند و یا عارضه به موقع درمان نمی‌شود، ممکن است اندکی کوتاهی قد اتفاق بیافتد. بیماری‌هایی چون پوکی استخوان و آرتروز عامل کاهش تراکم استخوان و کوتاهی قد در میانسالی هستند. احتمال کوتاهی قد در افرادی که علاوه بر این بیماری‌ها دچار پارگی دیسک نیز هستند، بیشتر است.
در صورت ابتلا به دیسک گردن چه کنیم؟
اولین قدم بعد از تشخیص پارگی دیسک گردن، مراجعه به پزشک و دریافت برنامه درمانی است. انجام برخی اقدامات در کنار درمان مناسب می‌تواند به بهبودی سریع‌تر دیسک گردن کمک کند.
قرار دادن کیسه یخ و چند روز بعد کیسه آب گرم بر روی محل آسیب دیده در رفع درد و التهاب ناشی از بیرونزدگی دیسک گردن مؤثر است.
استراحت کافی یکی از درمان‌های محافظه کارانه برای دیسک گردن است. با این حال، استراحت طولانی مدت نیز موجب ضعف عضلانی و خشکی مفاصل میگردد. بهتر است فعالیت‌هایی که درد را تشدید نمی‌کنند، آرام و کنترل شده ادامه پیدا کنند.
آیا دیسک گردن دائمی است؟
اگر بیرونزدگی دیسک گردن به موقع درمان نشود، آسیب‌های دائمی را به جای می‌گذارد. در مواقعی که درد به کمک داروهای مناسب کنترل نمی‌شود، ممکن است به درد مزمن تبدیل شود و هفته‌ها و شاید ماه‌ها ادامه داشته باشد. فشار طولانی مدت بر روی اعصاب موجب آسیب عصبی دائمی و بروز عوارضی چون بی‌حسی و گاها فلج شدن اندام‌ها میگردد.
برای تشخیص و درمان دیسک گردن به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
تشخیص و درمان بیرونزدگی دیسک گردن توسط متخصصین نورولوژیست و ارتوپدی انجام می‌گیرد. پزشک نورولوژیست در تشخیص و درمان اختلالات سیستم عصبی تخصص دارد و متخصص ارتوپدی می‌تواند ناهنجاری‌های احتمالی در سیستم اسکلتی عضلانی، استخوان‌ها، عضلات، غضروف‌ها، مفاصل، تاندون‌ها و رباط‌ها را شناسایی و درمان کند. برخی از بیماران به متخصص طب فیزیکی و فیزیوتراپیست ارجاع داده می‌شوند. این پزشکان نیز با فیزیکال تراپی به درمان پارگی دیسک کمر کمک میکنند. جراحی بیرونزدگی دیسک گردن توسط جراح مغز اعصاب و جراح ارتوپدی انجام میشود.
