تومور مغزی پشت چشم چیست؟

تومور مغزی پشت چشم، در پشت چشم یا در نزدیکی مدار چشم رشد می‌کنند و به طور کلی، ساختارهای متصل به مغز و چشم را درگیر می‌کنند. این تومورها می‌توانند باعث ایجاد اختلال در بینایی، درد چشمی یا بیرون زدگی چشم (پروپتوز) شوند. در این مطلب، به بررسی انواع تومور مغزی پشت چشم، محل قرارگیری آن‌ها، علائم، درمان و ...خواهیم پرداخت.

علائم تومور مغزی پشت چشم

علائم تومور مغزی پشت چشم بر اساس نوع، اندازه و موقعیت تومور متفاوت است.

• دوبینی
• آسیب به قرنیه
• تغییر در بینایی
• تورم بافت چشم
• احساس تپش در چشم
• احساس سوزش در چشم
• پروپتوز (برآمدگی چشم)
• محدودیت یا فلج حرکات چشم
• تغییر در شکل یا اندازه مردمک

در برخی موارد، تومورهای خوش‌خیم ممکن است دردناک باشند. این درد معمولا با افزایش اندازه تومور تشدید می‌شود. همچنین، گاهی اوقات یک توده خوش‌خیم ممکن است پاره شده و باعث خونریزی و درد ناگهانی شود. اگر هر یک از این علائم یا سایر مشکلات جدید را در چشم خود مشاهده کردید، حتما با یک متخصص سلامت مشورت کنید.

علائم تومورهای سرطانی چشم

1. درد در ناحیه شقیقه
2. بیرون‌زدگی کره چشم
3. وجود یک لکه تیره روی عنبیه
4. تغییر در شکل یا اندازه مردمک
5. مشاهده شناورها یا فلاش‌های نور
6. از دست دادن بخشی از میدان دید
7. محدودیت یا تغییر در حرکت چشم
8. از دست دادن حس در نواحی اطراف چشم
9. تغییرات در بینایی، مانند تاری دید یا از دست دادن بینایی

درد در تومورهای سرطانی همیشه وجود ندارد، اما در صورتی که درد احساس شود، ممکن است نشان‌دهنده رشد سرطان یا گسترش آن به سایر بخش‌های چشم یا بدن باشد.

دلایل و علت تومورهای مغزی پشت چشم

ممکن است دلایل مختلفی باعث ایجاد تومور‌ مغزی پشت چشم شود، این به نوع تومور هم بستگی دارد. رایج‌ترین تومورهای خوش‌خیم مداری شامل کیست‌های درموئید و همانژیوم کاورنوس هستند. کیست‌های درموئید مادرزادی‌اند، یعنی پیش از تولد شکل می‌گیرند.

این کیست‌ها به دلیل رشد ناقص بافت‌ها در مراحل اولیه شکل‌گیری جنین ایجاد می‌شوند و معمولاً در دوران کودکی بزرگ‌تر می‌شوند. همانژیوم کاورنوس نیز از علل ناشناخته‌ای به وجود می‌آید، اما در زنان، به‌ویژه زنان یائسه، بیشتر دیده می‌شود. همچنین این تومورها با بیماری‌های نادری مانند سندرم خال لاستیکی و سندرم مافوچی ارتباط دارند. علت دقیق تومورهای سرطانی چشم نیز هنوز مشخص نیست. پزشکان معتقدند که تغییرات در DNA سلول‌ها می‌تواند منجر به سرطانی شدن آن‌ها شود. این تغییرات DNA ممکن است ارثی باشند و از اعضای خانواده به ارث برسند.

انواع تومور مغزی پشت چشم

1. تومورهای اربیتال: تومورهای اربیتال مانند لنفوم، همانژیوم، کیست درموئید، استئوما، سارکوم
2. گلیوم عصب بینایی: گلیوم عصب بینایی (یا گلیوم مسیر بینایی) یک تومور مغزی است که در داخل یا اطراف عصب بینایی در مغز، به آهستگی رشد می‌کند. با پیشرفت و رشد تومور گلیوما، عصب بینایی تحت فشار قرار می‌گیرد و مشکلات بینایی ایجاد می‌شود.
3. مننژیوم غلاف عصب بینایی: مننژیوم غلاف عصب بینایی، تومور پشت چشمی خوش خیم و نادری هستند که در سیستم عصبی مرکزی قرار دارند. رشد این نوع تومور اگرچه کند است، ولی مستقیما روی بینایی قدامی تاثیر می‌گذارند و می‌توانند منجر به از دست دادن بخش زیادی از بینایی شوند.
4. تومورهای هیپوفیز (آدنوم هیپوفیز): کسانی که دارای تومورهای هیپوفیز هستند، علائم زیادی در بینایی خود ندارند. ولی اگر تومور هیپوفیز بزرگ شود، در یک یا هر دو چشم باعث کاهش بینایی می‌شود.
5. تومورهای سینوس پارانازال: این تومور در سلول‌های غشاء، استخوان‌ها یا اعصابی که ناحیه چشمی را پوشانده‌اند رشد می‌کند. ممکن است حتی حین رشد تومور، متوجه آن نشوید و حتی مشکوک هم نشوید.
6. هیستیوسیتوم‌های فیبری: هیستیوسیتوم فیبری شایع‌ترین تومور اولیه اربیتال مزانشیمی در بزرگسالان است. این تومور ساختارهای چشمی مثل مدار چشم، پلک‌ها، ملتحمه و لیمبوس را درگیر می‌کند. شایان ذکر است که اکثر هیستوسیتوم‌های فیبری خوش‌خیم‌ هستند ولی گاهی به صورت تهاجمی و بدخیم رشد می‌کنند.
7. کرانیوفارنژیوم: کرانیوفارنژیوم‌ها مستقیما روی بینایی تاثیر می‌گذارند یا با فشرده‌سازی مسیر بینایی، در بینایی شما اختلال ایجاد می‌کنند. این تومور با آسیب مسیر بینایی و به صورت کاهش حدت بینایی (VA)، ایجاد نقش در میدان بینایی (VF)، دید دوتایی یا پاسخ‌های غیرطبیعی مردمک چشم پیشرفت می‌کند.
8. مننژیوم بال اسفنوئیدی: مننژیوم بال اسفنوئیدی با فشرده سازی مسیر بینایی، باعث ایجاد اختلال در عملکرد بینایی، از دست دادن بینایی و نقص در میدان بینایی خواهد شد.
9. تومورهای سینوسی حفره‌ای: این تومورها خوش‌خیم و در عین حال تهدید کننده‌ی سلامتی هستند و در نامناسب‌ترین جا، یعنی در بالای جمجمه و در قائده‌ی مغز قرار می‌گیرند و باعث بریدگی میدان بینایی، تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی به صورت کامل می‌شوند.
10. کرانیوفارنژیوم: این تومور ممکن است در سه بخش مختلف قرار گیرد و بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد.

• لوب اکسیپیتال: اگر تومور در اینجا قرار گیرد، ممکن است منجر به همیانوپی یا از دست دادن بینایی در یک چشم شود.
• مخچه: اگر تومور درمخچه قرار گیرد، این ممکن است منجر به نیستاگموس شود که باعث حرکت سریع چشم از یک طرف به سمت دیگر یا بالا و پایین است.
• ساقه‌ی مغز: اگر تومور در بخش ساقه‌ی مغز قرار گیرد، این ممکن است منجر به دید دوتایی یا دوبینی شود.

تومور مغزی پشت چشم چگونه تشخیص داده می شود؟

در ادامه نحوه تشخیص تومور مغزی پشت چشم توضیح داده می شود.

بررسی تاریخچه بیمار

اگر بیمار دچار به صورت تدریجی و بدون درد بینایی خود را از دست داده باشد و همچنین دچار پروپتوز شده باشد.

معاینه فیزیکی بیمار

بیماران ممکن است به دلیل اثرات فشاری یا نفوذ تومور در عصب بینایی علائم زیر را نشان دهند:

1. کاهش حدت بینایی
2. نقص میدان بینایی
3. جابه‌جایی کره چشم
4. مشاهده عروق شنت بینایی
5. محدودیت در حرکات خارج‌چشمی
6. رنگ‌پریدگی عصب بینایی یا ادم سر عصب بینایی
7. پروپتوز (برجستگی چشم) که با استفاده از اگزوفتالمومتر اندازه‌گیری می‌شود.

بررسی علائم بیمار

بیماران بسته به شدت بیماری و محل فشار یا نفوذ تومور ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• دوبینی
• سردرد
• از دست دادن بینایی
• درد رتروبولبار (درد پشت چشم)

تصویربرداری تشخیصی

• ام‌آرآی (MRI)
• سی‌تی‌اسکن (CT)

راه های درمان تومور مغزی پشت چشم

درمان تومور مغزی پشت چشم، بسته به نوع و محل قرارگیری آن متفاوت است. اگر تومورها جدی نباشند یا علائم قابل توجهی ایجاد نکنند، ممکن است از رویکرد «مراقبت و انتظار» استفاده شود. در سایر موارد، از روش‌های تهاجمی‌تری مثل جراحی استفاده خواهد شد.

درمان تومور مغزی پشت چشم خوش خیم

اگر تومور مغزی پشت چشم خوش خیم باشد، به حال خود رها می‌شود. اما گاهی لازم است که با جراحی این تومور برداشته شود. کیست‌های درموئید نیز معمولا به جراحی نیاز دارند، خصوصا وقتی اندازه‌ی آن‌ها بزرگ می شود.

درمان تومور مغزی پشت چشم سرطانی

تومورهایی که رشد آهسته‌ای دارند، تنها نیاز به انتظار و دقت آگاهانه دارند. اما زمانی که تومورها جدی‌تر و بزرگ‌تر شوند، باید از روش‌های درمانی مختلفی مثل جراحی، پرتودرمانی و ... استفاده کرد.

عوارض و خطرات تومورهای مغزی پشت چشم

از جمله عوارض و خطرات تومورهای مغزی پشت چشم می‌توان به سردردهایی با الگوهای جدید، سردردهایی که به تدریج شدید‌تر می‌شوند، حالت تهوع یا استفراغ بی دلیل، مشکلات بینایی، مانند تاری دید، دوبینی یا از دست دادن دید محیطی، از دست دادن تدریجی حس یا حرکت در بازو یا پا، مشکل در تعادل، مشکلات گفتاری، سردرگمی در مسائل روزمره، تغییر در رفتار یا شخصیت، تشنج (به خصوص در افرادی که سابقه تشنج ندارند) و مشکلات شنوایی اشاره کرد.

آیا تومورهای مغزی پشت چشم بینایی را تحت تاثیر قرار می دهند؟

بله، تومور مغزی پشت چشم می‌توانند باعث مشکلات بینایی یا حتی از دست دادن بینایی شوند. اما این تغییرات در بینایی ممکن است به آرامی رخ دهد و برای مدتی مورد توجه قرار نگیرد. اگر این نوع تومور چشمی روی بینایی شما تاثیر بگذارد، علائمی مانند موارد زیر را تجربه خواهید کرد.

• تاری دید
• دوبینی (دید دوتایی)
• عدم تشخیص رنگ‌ها
• از دست دادن بینایی مرکزی
• از دست دادن کامل بینایی (نابینایی)
• از دست دادن میدان بینایی (همیانوپیا)
• حرکات غیر قابل کنترل چشم (نیستاگموس)

هر توموری که بر عصب بینایی فشار وارد کند، می‌تواند به طور موقت یا دائم، باعث از بین رفتن بینایی شما شود.

آیا تومور پشت چشم سرطانی است؟

تومورهای مغزی پشت چشم از نظر محل قرارگیری متفاوت هستند و شدت آن‌ها نیز با یکدیگر فرق دارد. برخی از این تومورها، سرطانی هستند و برای درمان آن‌ها باید از جراحی، پرتودرمانی و روش‌های تهاجمی استفاده کرد. ولی به طور کلی، 98 الی 99 درصد این تومورها خوش‌خیم هستند و و با پرتودرمانی، درمان می‌شوند.

تومور مغزی پشت چشم در کودکان هم وجود دارد؟

بله، تومور مغزی پشت چشم اگرچه بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد، ولی در کمتر از 5 درصد مواقع، مغز کودکان را نیز درگیر می‌کند.

برای تشخیص و درمان تومور مغزی پشت چشم به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

جراح مغز و اعصاب باید با دقت به بررسی اندازه، ویژگی‌ها و از همه مهم‌تر، محل قرارگیری تومور مغزی پشت چشمی بپردازد. بهترین روش برای این کار، کرانیوتومی است که طی آن، یک شکاف موقتی در جمجمه‌ی شما ایجاد می‌شود و تومور از طریق آن خارج خواهد شد. شکاف نیز در پایان جراحی، ترمیم می‌شود. این برش هم معمولا پشت خط مو است و پس از بهبودی کامل، مشخص نخواهد بود. در برخی شرایط نیز جراح ممکن است با آندوسکوپی و از طریق بینی، به تومور مغزی دسترسی پیدا کند. پس حتما در این زمینه تحقیق کنید تا بهترین جراح را جهت انجام آن انتخاب نمایید.