از بین بردن جای بخیه بعد از عمل بینی

امروزه روش‌های جراحی زیبایی به حدی پیشرفت کرده‌اند که میزان ماندن جای بخیه بعد از عمل بسیار کمتر از گذشته است. با این حال، هنوز برخی روش‌های جراحی بینی مانند رینوپلاستی ممکن است منجر به ایجاد مقداری زخم شوند. بافت‌های اسکار قابل مشاهده یا داخلی به طور طبیعی پس از جراحی بینی شکل می‌گیرند. نوع پوست، تکنیک جراحی، سابقه پزشکی و زمان بهبودی می‌توانند بر میزان تشکیل بافت اسکار تأثیر بگذارند.

زخم خارجی ناشی از جراحی بینی معمولاً روی کلوملا (بخش میانی سوراخ‌های بینی) ظاهر می‌شود. اسکارهای ناشی از جراحی بینی باز (ایجاد برش‌های کوچک روی بینی و اطراف آن) معمولاً بیشتر از جراحی بینی بسته (بافت اسکار پنهانی و داخلی) قابل مشاهده هستند.

بیماران برای از بین بردن جای زخم بعد از عمل بینی، باید دستورالعمل‌های پزشک را به دقت رعایت کنند. درصورت عدم رعایت نکات مراقبتی و عدم استفاده صحیح از داروها و پمادهای تجویزشده پزشک امکان به جا ماندن جای اسکار افزایش می‌یابد.

در اکثر مواقع جای زخم بعد از عمل بینی به تدریج بهبود می‌یابد اما ممکن است گاهی اوقات در برخی بیماران، این زخم‌ها پس از بهبودی بینی، هنوز قابل مشاهده باشند. اسکارهای بعد از جراحی بینی به 4 روش تزریق استروئید، استفاده از پماد، لیزر درمانی و جراحی ترمیمی بینی درمان می‌شوند. البته بیمار باید برای استفاده از روش‌های ذکرشده حتماً با پزشک خود مشورت کند.

چگونه جای بخیه بعد از عمل بینی را از بین ببریم؟

جای زخم‌های زیر بینی (کلوملا) بعد از جراحی بینی با استفاده از پمادها و کرم‌های موضعی محو می‌شوند. درصورتی که جای زخم‌ها بیش از حد مشخص و برجسته باشند، پزشک ممکن است لیزر درمانی یا جراحی ترمیمی بینی را به بیمار پیشنهاد کند.

عوامل مؤثر در ماندن جای بخیه بعد از عمل بینی

عوامل متعددی می‌توانند در تشدید و باقی‌ماندن جای زخم بعد از جراحی بینی تأثیر داشته باشند. در ذیل به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

• عفونت

درصورت عفونی‌شدن محل بخیه‌ها بعد از جراحی بینی، روند بهبودی زخم طولانی شده و ممکن است عفونت منجر به باقی ماندن جای زخم ‌شود. در این شرایط بیمار با مراجعه به پزشک نسبت به مصرف قرص‌های آنتی‌بیوتیک و یا استفاده از پمادهای آنتی‌بیوتیک اقدام می‌کند.

• استعمال دخانیات و مشروبات الکلی

نیکوتین با انقباض رگ‌های خونی و افزایش فشارخون منجر به طولانی شدن دوره نقاهت و به جا ماندن جای اسکار بعد از عمل بینی می‌شود. از سوی دیگر، مشروبات الکلی علاوه بر کم آبی پوست، منجر به افزایش تورم و خونریزی می‌شوند.

• قرارگرفتن در معرض آفتاب

قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند با انبساط رگ‌های خونی منجر به افزایش اسکار و همچنین تیره‌شدن جای زخم  بعد از عمل بینی شود. بیمار باید برای جلوگیری از این عارضه، حتماً از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کند.

• سن

با افزایش سن، توانایی بدن کاهش یافته و سرعت روند بهبودی بیمار کمتر می‌شود. با کاهش توانایی بدن نسبت به درمان زخم، احتمال ایجاد اسکار افزایش می‌یابد. همچنین با بالارفتن سن توانایی پوست برای ایجاد کلاژن کمتر شده و از این رو، زخم‌های پوستی ناشی از عمل بینی دیرتر التیام می‌یابند.

• واکنش‌های آلرژیک

واکنش‌های آلرژیک در محل اسکار، می‌تواند منجر به تحریک، بثورات یا عفونت در بخیه‌ها بعد از عمل بینی شود. اگر بیمار به سرعت به این موضوع رسیدگی نکند ممکن است با زخم بسیار بزرگتری روبرو شود.

• نوع و وضعیت پوست

هر چه رنگ پوست تیره‌تر و ضخامت پوست بیشتر باشد، احتمال از بین رفتن جای‌ زخم‌ها کمتر است. وضعیت پوست بیمار هم در روند بهبودی و از بین رفتن بافت اسکار بعد از جراحی بینی نقش مهمی دارد. پوست خشک و ترک‌خورده ممکن است توانایی ترمیم مناسب محل بخیه‌ها را نداشته باشد، در حالی که پوست با وضعیت مطلوب و نرمال، مشکلی در ترمیم جای اسکار ایجاد نمی‌کند.

• عدم مهارت و تخصص جراح

برش‌های ناکافی یا برش‌های بیش از حد عمیق در پوست می‌تواند باعث ایجاد جای زخم بعد از عمل بینی شود. بافت اسکار تنها یکی از چالش‌هایی است که جراحان پلاستیک در حین انجام جراحی بینی با آن مواجه هستند. بنابراین انتخاب جراح ماهر، متخصص و با تجربه در جلوگیری از آسیب به بینی و ایجاد زخم‌های بعد از عمل، بسیار مهم است.

• عدم رعایت دستورالعمل های بعد از جراحی بینی

واردکردن فشار به بینی از طریق انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید، لمس‌کردن و دستکاری کردن بینی، فین‌کردن، رعایت نکردن اصول نحوه خوابیدن صحیح، عدم استفاده صحیح از داروها و پمادهای تجویزشده پزشک و عدم رعایت بهداشت و نحوه صحیح شستشو و خشک‌کردن بینی می‌توانند در بهبودی زخم‌های بینی بعد از جراحی تأثیر منفی گذاشته و علاوه بر افزایش دوره نقاهت منجر به ایجاد اسکار بعد از عمل بینی شوند.

• رژیم غذایی ناسالم

فشارخون بالا می‌تواند خطر ایجاد بافت اسکار اضافی را افزایش دهد. از روش‌های تنظیم فشارخون، می‌توان به انجام ورزش‌های منظم و داشتن رژیم‌غذایی سالم حاوی ویتامین‌ها و پروتئین‌ها اشاره کرد. بیمار می‌تواند با انجام ورزش‌های ساده مانند پیاده‌روی آرام (منجر به بهبود گردش خون) در کنار رژیم‌غذایی سالم باعث کاهش تجمع بافت در محل برش‌ها شود.

چه مدت طول می کشد تا جای بخیه ها خوب شوند؟

به طور کلی، اسکارها هرگز به طور کامل از بین نمی‌روند و مدت زمان بهبود بخیه‌ها در افراد مختلف، متفاوت است. سن، نوع پوست، میزان رعایت دستورالعمل‌‌های بعد از عمل و شرایط بالینی بیمار در مدت زمان بهبود زخم‌ها تأثیر دارند. درصورت رعایت دستورالعمل‌ها و توصیه‌های مراقبتی پزشک، جای زخم‌ها حدود یک هفته بعد از جراحی، شروع به محو شدن می‌کنند. در حالی که بیشتر نشانه‌های جای بخیه پس از یک هفته محو می‌شوند. بهبودی کامل ممکن است به چند ماه (3 تا 6 ماه) زمان نیاز داشته باشد. البته ممکن است بسته به شرایط مختلف، در برخی بیماران روند بهبود زخم‌های بینی، یک سال یا بیشتر طول بکشد.

لیزر برای از بین بردن جای بخیه بعد از عمل بینی

لیزر با تحریک واکنش طبیعی بدن منجر به تولید کلاژن (پروتئینی مورد نیاز برای استحکام و خاصیت ارتجاعی پوست) شده و همچنین با کاهش قرمزی و یکنواخت کردن بافت‌های پوست، در از بین بردن جای اسکار بعد از عمل بینی کمک می‌کند.

بهترین پماد برای از بین بردن جای بخیه (به دستور پزشک)

پزشکان به منظور از بین بردن جای زخم بعد از عمل بینی، پمادهای آنتی‌بیوتیک و ضد اسکار را تجویز می‌کنند. بیمار همچنین می‌تواند با تجویز پزشک از ژل‌ها یا پمادهای سیلیکونی برای کاهش جای اسکار بعد از عمل بینی استفاده کند. ژل‌های سیلیکونی از بافت‌های اسکار بینی در برابر تهاجم باکتری‌ها محافظت کرده و از تولید بیش از حد کلاژن ناشی از باکتری در بافت اسکار جلوگیری می‌کنند. محل بخیه‌های بینی باید (به مدت 5  تا 7 روز) هر روز دو تا سه بار (درصورت خونی یا پوسته پوسته شدن) با پراکسید (آب اکسیژنه) تمیز شده و سپس با پمادهای آنتی‌بیوتیک مانند نئوسپورین، باسیتراسین، موپیروسین یا سایر پمادهای آنتی‌بیوتیک (تجویزشده توسط پزشک) روی بخیه‌ها پوشانده شود.

پمادهای مانند پماد چشمی تتراسایکلین، ویتامین A، اکسید روی، جنتامایسین چشمی، سیکالفیت، استرادرم، استراتامد، رودرم، بیودرم، سیکاموزا، سیکاتریسیل و سیکا اکتیو می‌توانند برای بهبود جای زخم بعد از عمل بینی بسته به شرایط پوست بیمار توسط پزشک تجویز شوند. پماد تتراسایکیلین چشمی و جنتامایسین چشمی در داخل بینی استفاده شده و در پیشگیری از عفونت و التهاب نیز مؤثر هستند. پماد زینک اکساید برای استعمال خارجی بوده و به منظور رفع التهاب بخیه‌ها و از بین بردن جای زخم‌ها بعد از عمل بینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

استفاده از ویتامین C موضعی، با افزایش تولید کلاژن در بهبود و کاهش میزان قرمزی زخم بعد از جراحی بسیار مفید است. به علاوه ویتامین C موضعی، ممکن است تغییر زنگ موجود ناشی از زخم در اطراف بینی را کم‌رنگ کند. همچنین روغن‌ها و ژل‌های ویتامین E نیز به دلیل خاصیت درمانی قوی خود به تغذیه پوست اطراف بینی کمک می‌کنند.

توجه داشته باشید که کرم‌ها و پمادهایی که نام بردیم فقط در صورتی برای فرد مناسب هستند که پزشک آن‌ها را نسبت به شرایط فرد توصیه کند. بیمار باید صرفاً از داروها و پمادهای تجویزشده توسط پزشک خود استفاده کند و از تغییر داروها و میزان مصرف آن‌ها به صورت خودسرانه اکیداً خودداری کند.

نحوه مراقبت از بخیه ها بعد از عمل بینی

با وجود روش‌های جلوگیری از احتمال ایجاد اسکار قبل از جراحی، دستورالعمل‌های بعد از جراحی نیز می‌توانند در جلوگیری از ایجاد اسکار و جای بخیه بعد از عمل بینی مؤثر باشند. پزشکان متخصص پس از عمل بینی دستورالعمل‌های خاصی را برای بهبودی بیمار توصیه می‌کنند. این دستورالعمل‌ها عبارتند از:

• خودداری از لمس بینی به مدت حداقل دو هفته بعد از جراحی به منظور جلوگیری از عفونت و کاهش خطر ایجاد زخم

• استفاده از کمپرس ‌سرد اطراف بینی (به مدت 3 روز) به منظور کاهش تورم و التهاب و همچنین جلوگیری از ایجاد مشکل در روند بهبودی و خطر بازشدن برش‌ها و زخم‌ها

• تمیز و خشک نگه‌داشتن بینی (بخیه‌های خارجی بینی) به منظور کاهش خطر عفونت بعد از جراحی بینی و استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم و اجتناب از مواد شیمیایی قوی.

• داشتن رژیم‌غذایی متعادل و سالم سرشار از ویتامین‌های E, A, C جهت افزایش رشد بافت‌های همبند سالم (بافت‌هایی که باعث انسجام و پشتیبانی از اندام‌های داخلی است) و پرهیز از مصرف زیاد نمک در دوران نقاهت به دلیل بالابردن فشارخون  

• ماساژ‌ دادن آرام اطراف بینی (درصورت توصیه پزشک) با مرطوب‌کننده یا روغن (صرفاً با محصولات تجویزشده توسط پزشک) جهت کمک به بهبود گردش ‌خون و از بین رفتن بافت اسکار بعد از عمل بینی

• خودداری از انجام فعالیت‌های شدید به مدت یک هفته: بیمار باید از وارد کردن فشار به بینی، فین‌کردن، انجام فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید (برداشتن وزنه‌های سنگین) اکیداً خودداری کند.

• خودداری از قرارگرفتن در معرض آفتاب: بیمار باید حداقل تا دو ماه پس از عمل بینی از قرارگرفتن در معرض مستقیم نور خورشید خودداری کند.

• مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از عفونت: محل برش و زخم‌ها بلافاصله بعد از جراحی بینی قرمز به نظر می‌رسند. عفونت درمان نشده می‌تواند منجر به ایجاد جای زخم بعد از جراحی بینی شود. در صورت تشدید تورم و التهاب بخیه‌ها، تب، خروج چرک، خون و مایعات از زخم‌ها، بیمار باید فوراً برای انجام اقدامات لازم به پزشک مراجعه کند.

• خودداری از استعمال دخانیات و مشروبات الکلی: مصرف‌کنندگان دخانیات غلظت اکسیژن کمی در خون خود دارند و از این رو، به دلیل کمبود اکسیژن، سوخت‌رسانی به محل زخم‌ها مختل شده و این امر منجر به تأخیر در روند بهبودی و به جا ماندن جای بخیه‌ بعد از عمل بینی می‌شود. مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز علاوه بر تأخیر در روند بهبودی ممکن است با برخی از داروهای بیماران تداخل داشته و مشکلات بسیار جدی را برای آن‌ها به وجود آورد.

• کنترل نحوه خمیازه‌کشیدن، عطسه و سرفه بعد از عمل بینی: خمیازه‌کشیدن، عطسه و سرفه شدید ممکن است باعث پاره‌شدن بخیه‌ها شوند. بیمار برای جلوگیری از واردشدن فشار به بینی و پاره شدن بخیه‌ها بهتر است با دهان باز عطسه یا سرفه کند.

• نحوه خوابیدن صحیح: بیمار باید درهفته‌های اول بعد از جراحی بینی به هنگام خوابیدن سر خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهد. قرارگرفتن سر در راستای بدن منجر به افزایش درد، تورم، خونریزی، طولانی‌شدن دوره درمان و به جا ماندن جای اسکار بعد از عمل بینی می‌شود.

• استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده هوا جهت کمک به مرطوب نگه‌داشتن مجاری بینی

• هیدراته نگه‌داشتن بدن: مصرف مایعات تورم را کاهش داده و به بهبود زخم‌های بینی کمک می‌کند.