سردرد های ناشی از تومور مغزی چه ویژگی هایی دارند؟
نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟
در تومور مغزی کجای سر درد می گیرد؟ یکی از علائم اصلی و اولیه تومور مغزی ، سردرد است. هنگامیکه دچار سردردهای دردناک تر از حد معمول، یا متفاوت از سردردهای تنشی یا میگرنی می شوید، ممکن است نگران وجود عارضه های خطرناک تری همانند تومور مغزی باشید. ولی باید توجه داشته باشید که اکثر سردرد ها به دلیل وجود تومور مغزی بروز پیدا نمی کنند.
بسیاری از تومورهای مغزی از نوع تومور مغزی متاستیک یا ثانویه هستند که در اثر وجود سرطان در سایر قسمتهای بدن و انتشار آن در بدن و درگیر کردن مغز (متاستاز) ایجاد می شوند.
توموری که در مغز شکل می گیرد (بدون وجود سرطان در سایر نقاط بدن) تومور مغزی اصلی یا اولیه است که کمتر رخ می دهد. بنابراین بسیاری از سردردها جای نگرانی، از جهت وجود تومور مغزی ندارند. با این حال، همانطور که گفته شد، یکی از شایع ترین علائم تومور مغزی، سردرد است. ولی باید به تفاوت مابین سردردهای تومور مغزی و سایر انواع سردردهای شناخته شده و معمول توجه داشت.
عاقلانه ترین کار در صورت بروز سردرد و علائم همراه با آن، مراجعه به پزشک است. معمولاً در بسیاری از موارد، علائم دیگری که همراه سردرد رخ می دهد، به پزشک در تشخیص نوع سردرد، دلیل و میزان خطرناک بودن آن کمک می کند.
سردرد شایع ترین علامت تومور مغزی است. تقریباً نیمی از افراد مبتلا به تومور مغزی دچار سردرد می شوند. سردرد در اثر فشار وارده از طرف تومور در حال رشد، روی سلول های سالم مغز در مجاورت تومور، به وجود می آید. همچنین تومور مغزی، می تواند باعث التهاب در مغز و در نتیجه افزایش فشار در سر و ایجاد سردرد شود.
سردرد ناشی از تومور مغزی معمولاً در هنگام صبح و بیدار شدن از خواب بدتر می شود. ولی سردرد ناشی از تومور مغزی در هر ساعتی از شبانه روز نیز می تواند بروز کند. برخی از افراد به دلیل این نوع سردرد نمی توانند بخوابند. سردرد تومور مغزی باعث دردی می شود که در هنگام سرفه یا تنش بدنی بدتر می شود. معمولاً نشانه هایی که مبتلایان به این نوع سردردها بازگو می کنند، شبیه علائم سردردهای تنشی است. برخی از افراد نیز سردرهای تومور مغزی را شبیه میگرن می دانند.
تومورهای مغزی واقع شده در عقب سر، ممکن است باعث سردرد همراه با گردن درد شوند. اگر تومور در جلوی سر قرار داشته باشد، سردرد شبیه چشم درد یا درد ناشی از عفونت سینوس ها است.
سردرد های تومور مغزی چگونه است؟
تومور مغزی در مراحل اولیه تشکیل، ممکن است هیچ علامت یا نشانه قابل توجهی از خود بروز ندهد. ولی هنگامیکه تومور مغزی به اندازه ای بزرگ شود که به مغز یا عصب های مغزی فشار آورد، سردردهای ناشی از تومور مغزی شروع می شود. ماهیت سردرد تومور مغزی، کاملاً متفاوت از سردردهای تنشی یا سردردهای میگرنی است. به عنوان مثال سردرد در هنگام بیدار شدن از خواب در روزهای متوالی، می تواند از نشانه های تومور مغزی باشد.
البته باید توجه داشته باشید که سردردهای صبحگاهی می تواند دلایل دیگری نظیر آپنه خواب یا مصرف بی رویه الکل نیز داشته باشد. ولی اگر به صورت متناوب دچار سردرد می شوید، یا دچار انواع مختلف سردردها می شوید، یا شدت سردردها تغییر می کند، باید به این سردرد ها توجه کنید چرا که ممکن است از دلایل و علت ابتلا به تومور مغزی یک تومور مغزی باشند. همچنین اگر در گذشته به ندرت دچار سردرد می شدید، ولی سردردهای دردناک و متناوب را تجربه می کنید، حتماً به دکتر مراجعه کنید.
به دلیل اینکه درد می تواند کاملاً شدید باشد، سردردهای تومور مغزی گاهی اوقات با میگرن اشتباه گرفته می شوند. به هر حال، سردردهای میگرنی می توانند باعث ایجاد حس تهوع و حساسیت شدید به نور گردند. سردردهای میگرنی معمولاً با علائمی دیگر نیز همراه هستند.
علائم سردرد های تومور مغزی
اگر سردرد، تنها علامتی باشد که بروز می کند، احتمال خیلی کمی وجود دارد که نشانه تومور مغزی باشد. معمولاً سردرد تومور مغزی همراه با بروز علائمی دیگر است که شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن بدون دلیل
- دوبینی، دید تار و مبهم یا ضعف در بینایی
- احساس افزایش فشار در عقب سر
- سرگیجه و عدم تعادل
- تشنج، منظور از تشنج یک تشنج کامل نیست، بلکه می تواند فقط به صورت انقباض دست، پا یا حس غایب بودن هر کدام از اعضا باشد.
- از دست دادن ناگهانی قدرت حرف زدن
- ضعف یا از دست دادن حس شنوایی
- ضعف و خستگی یا بی حسی که به تدریج در یک طرف از بدن بدتر می شود
- تغییرات خلق و خو، مود و عصبانیت بدون دلیل مشخص
- احساس تهوع طولانی مدت یا متناوب
برخی از علائم ذکر شده فوق، می توانند نشانه سکته مغزی باشند و به دلیل یک تومور مغزی ایجاد نشده باشند. سکته مغزی در اثر قطع ناگهانی جریان خون در داخل یکی از رگ های داخل مغز ایجاد می شود. به هر حال هر کدام از علائم فوق چه نشانه ای از سکته مغزی باشند چه تومور مغزی، نباید سهل انگاری کرد و اگر سردرد از یک سردرد معمولی تبدیل به هر نشانه دیگری شود، حتماً باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرد.
ویژگی های سردرد ناشی از تومور مغزی
ویژگی های سردردهای ناشی از تومور مغزی عبارتند از:
- با توجه به موقعیت تومورهای مغزی می توانند به صورت دردهای ضربان دار یا مبهم باشند.
- به صورت متناوب، به تدریج شروع می شوند و در طی چندین ساعت هم محو می شوند.
- معمولاً با گذشت زمان بدتر می شوند
- می توانند شبیه میگرن یا سردردهای تنشی باشند.
- سردردهای که شدید و ممتد هستند، به ویژه در افرادی که هیچ سابقه ای از سردرد مزمن یا شدید نداشته اند.
- سردردهایی که بیشتر از 4 تا 5 بار در هفته رخ می دهند و بیشتر از 4 هفته این وضعیت ادامه دارد.
- سردردهایی که در هنگام صبح دردناک تر و شدیدتر هستند.
- سردردهایی که شبها به خاطر آن نمی توانید بخوابید و شما را بیدار نگه می دارد.
- سردردهایی که در طی زمان بدتر می شوند.
- سردردهایی که چندین روز و چندین هفته به طول می انجامند.
- سردردهایی که در هنگام عطسه یا تغییر وضعیت بدن بدتر می شوند.
- سردردهایی که به مسکن های استانداردی همانند آسپرین، استامینوفن (تیلنول) یا ایبوبروفن (ادویل) جواب نمی دهد.
باید در نظر داشته باشید که عارضه ها و عوامل دیگری هم می توانند به سردردهایی با ویژگی های فوق منجر شوند. طبق مطالعه ای معتبر در سال 2022 مشخص شد تنها 1.5 درصد از افراد مبتلا به سردردهای ممتد بعد از ام آر آی به یک تومور مغزی مبتلا هستند. به عنوان مثال، مشکلات و اختلالات در خواب همانند دندان قروچه (بروکسیسم)، آپنه خواب و بی خوابی (اینسومنیا) می توانند منجر به سردردهای صبحگاهی شوند.
سایر دیگر سردردها که نباید با سردردهای ناشی از تومور مغزی اشتباه گرفته شوند، شامل موارد زیر است:
- سردردهای تنشی
- سردردهای میگرنی
- سردردهای برگشتی (ریباند)- ناشی از مصرف بیش از حد دارو
- سردردهای خوشه ای (کلاستر)
- سردردهای سینوسی
- سردردهای ناشی از تب، آنفولانزا یا پی ام اس
- آرتریت گیجگاهی (تمپورال)
تفاوت سردرد تومور مغزی با میگرن
طبق مطالعات معتبر 12 درصد افراد در سطح دنیا دچار میگرن هستند. دوره های میگرن طیف وسیعی از علائم احتمالی را در بر می گیرند، که این علائم می تواند بین 4 ساعت تا 2 روز ادامه پیدا کنند. علائم سردرد میگرن عبارتند از:
- تنش ناگهانی، سردرد ضربان دار معمولاً در یک طرف سر
- حساسیت و تحریک پذیری نسبت به نور یا صدا
- حال تهوع
- استفراغ و بالا آوردن
در حدود یک سوم افراد مبتلا به میگرن در هنگام بروز درد، دیدن هاله (آئورا) را هم تجربه می کنند. منظور از هاله، بروز اختلالاتی در حواس بینایی، گفتاری و حسی قبل از شروع هر دوره میگرن است. مثال هایی از این علائم عبارتند از:
- دیدن نورهای چشمک زن، نقاط سیاه یا خطوط زیگزاگ
- احساس گز گز (سوزن سوزن شدن) یا بی حسی در صورت، بدن یا اندامها
- من من کردن یا لکنت زبان
تشخیص سردرد ناشی از تومور مغزی
اگر سردردهای شما هر کدام از علائم یا ویژگی های فوق را داشته باشد، ممکن است مبتلا به تومور مغزی باشید. ولی همانطور که گفته شد در اکثر موارد سردردها حتی با علائم مشابه، ناشی از وجود تومور مغزی نیست و می توانند نشانه ای از انواع دیگر سردردها باشند. ولی در صورت ابتلا به سردردهایی که علائم و ویژگی هایی مشابه با علائم فوق داشته باشد حتماً به پزشک مراجعه شود. پزشک بعد از شنیدن شرح سردردهای شما و همچنین سایر علائم همراه با سردرد، ممکن است یک سری آزمایشات و تست ها برای تشخیص قطعی دلیلی سردرد انجام یا تجویز کند که می تواند شامل موارد زیر باشد:
معاینه نورولوژیک: در معاینه و تست های نورولوژیک، عملکرد قسمتهای مختلف مغز سنجیده می شود که می تواند شامل چک کردن بینایی، شنوایی، تعادل، قدرت و واکنش ها باشد. در واقع این نوع تست ها وجود تومور را تشخیص نمی دهند، ولی به پزشک کمک می کنند که تشخیص دهد کدام قسمت مغز دچار مشکل است.
سی تی اسکن سر: با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، مشکلات و عوارض مغزی مشخص می شوند و در صورتیکه پزشک وجود تومور را تشخیص دهد، معمولاً ام آر آی را نیز تجویز می کند.
ام آر آی: در ام آر آی با استفاده از امواج مغناطیسی از مغز تصویربرداری می شود و وجود مشکلات در مغز توسط پزشک تشخیص داده می شود.
اسکن PET مغز: معمولاً برای تصویربرداری از تومورهایی که سریع رشد می کنند، استفاده می شود.
بیوپسی بافت مغز: در صورت تشخیص تومور، در طی بیوپسی نمونه ای از بافت تومور برای آزمایش در آزمایشگاه برداشته می شود.
در صورت تشخیص تومور همانطور که ذکر شد پزشک ممکن است داروها یا مسکن هایی برای تخفیف سردرد ناشی از تومور مغزی، شروع کند و همچنین پروسه درمانی برای برداشتن یا از بین بردن تومور مغزی آغاز شود.
درمان سردرد ناشی از تومور مغزی
اگرچه برداشتن تومور مغزی می تواند سردردهای ناشی از آن را برطرف کند، ولی همیشه این اتفاق نمی افتد و ممکن است سردردهای تومور مغزی همچنان پس از عمل جراحی و برداشتن تومور ادامه داشته باشند یا تنها با جراحی و دارودرمانی کاهش یابند. با برخی اقدامات می توانید سردردهای ناشی از تورمور مغزی را مدیریت کنید یا درمان نمائید برخی از این اقدامات عبارتند از:
- با پزشک درباره سردردها مشورت کنید و در صورت تجویز دارو توسط پزشک، آنها را طبق دستورالعمل مصرف کنید.
- داروهایی همانند مسکن ها (استامینوفن، ایبوبروفن) و مخدرهای ضد درد (اکسی کودون) می توانند به کاهش سردرد تومور مغزی کمک کنند. استروئیدها (دگزامتازون، متیل پردنیزونول) می توانند التهاب و تورم در مغز را کاهش دهند.
- بهتر است اطلاعات روزانه مربوط به سردرها را یادداشت کنید و در اختیار پزشک معالج قرار دهید، این اطلاعات می تواند شامل:
- زمان و مکانی که سردردها شروع می شوند. چه اقداماتی پس از بروز سردرد انجام می دهید؟
- سردرد چگونه احساس می شود؟ (شدید، مبهم و غیره) سردرد خود را از نظر شدت، از مقیاس 10 نمره بدهید.
- آیا علائم دیگری هم دارید؟ (تهوع، حساسیت به نور، علائم نورولوژیک و غیره)
- اگر داروهای مسکن مصرف می کنید، 30 دقیقه پس از مصرف مسکن، مجدداً شدت درد را بسنجید و نمره بدهید.
- آیا چیزی هست که سردرد شما را بهتر یا بدتر کند؟
نکات یادداشتی خود را با پزشک معالج در میان بگذارید و بررسی و مرور کنید چرا که همه این موارد یادداشت شده توسط شما، می تواند مسیر درمانی و دارویی را در درمان سردرد و علائم دیگر تغییر دهد و بهتر مدیریت نماید.
برای تشخیص سردرد ناشی از تومور مغزی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
در صورت بروز سردردهایی با علائمی مشابه با علائم تومور مغزی، به ویژه اگر قبلاً هم مبتلا به سرطان در یکی از قسمت های بدن شده اید، حتماً به جراح و متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. در صورتی که پزشک وجود تومور مغزی را تشخیص دهد، تیمی از پزشکان متخصص همانند متخصصین جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و غیره، در درمان عارضه با هم همکاری می کنند.
