علائم دیسک کمر
نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟
دیسک کمر یکی از بیماریهای ستون فقرات است که می‌تواند علائم مختلفی را ایجاد کند. این علائم می‌توانند بسته به علت و ناحیه دیسک، در هر بیمار به‌طور متفاوت بروز کنند. این بیماری شایع در اثر بیرون‌زدگی یا آسیب دیسک بین‌مهره‌ای رخ می‌دهد و باعث بروز علائمی می‌شود که در این مقاله به بررسی علائم دیسک کمر می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌های دیسک کمر شامل چه مواردی می‌شوند؟
علائم دیسک کمر بیشتر بر قسمت تحتانی کمر، باسن و قسمت‌هایی از ران یا ساق پا در یک طرف بدن تأثیر می‌گذارند. بیشتر افراد مبتلا به دیسک کمر ترکیبی از علائم و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:
درد شدید و سوزش در پا
درد شدید و سوزشی که از قسمت تحتانی کمر به باسن و سرتاسر پا منتقل می‌شود، معمولاً اولین علامت دیسک کمر است. برای برخی افراد درد به‌صورت مداوم است و برای برخی دیگر در ساعات مختلف روز بروز می‌یابد و از بین می‌رود. این نوع درد به‌دلیل تحریک ریشه عصبی بین مهره‌های L1 تا S3 رخ می‌دهد.
در بیشتر موارد، ریشه عصبی بین L1 تا S3 تحت تأثیر قرار می‌گیرد و درد در طول مسیر عصب طولانی سیاتیک در پا حرکت می‌کند. به همین دلیل اصطلاح سیاتیک معمولاً برای توصیف این علائم به کار می‌رود. در پزشکی به سیاتیک، درد رادیکولار گفته می‌شود.
بی‌حسی، گزگز و ضعف
علائم عصبی مانند بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف نیز ممکن است در ساق و اندام تحتانی (بخشی از پا که داخل کفش قرار می‌گیرد) ایجاد شوند. کل این علائم به‌عنوان رادیکولوپاتی شناخته می‌شوند و بروز آنها نشان‌دهنده تشدید فتق دیسک کمر است.
رادیکولوپاتی بسته به اینکه کدام ریشه عصبی و در کدام سمت ستون فقرات تحت تأثیر قرار گرفته است، نواحی خاصی از ران، ساق و اندام تحتانی را درگیر می‌کند. در موارد شدید، این علائم منجر به ایجاد مشکل در راه رفتن می‌شوند. گاهی پزشکان از اصطلاح «رادیکولوپاتی کمر» به جای سیاتیک استفاده می‌کنند. سیاتیک و رادیکولوپاتی کمری می‌توانند به‌طور همزمان اتفاق بیفتند، اما ازنظر تخصصی، مشکلات متفاوتی هستند.
کمردرد موضعی (پایین کمر)
اگر بیرون‌زدگی دیسک، رباط طولی خلفی را تحت فشار قرار دهد، باعث درد در ناحیه تحتانی کمر (درد محوری کمر) می‌شود. این درد از درد مبهم تا شدید متغیر است و با وضعیت‌های خاص مانند نشستن طولانی‌مدت بدتر می‌شود.
ناتوانی در بلند کردن پا
اگر فتق دیسک ریشه عصبی L5 را فشرده کند، باعث ضعف در پا و عضلات شست پا می‌شود. این وضعیت که افتادگی پا نام دارد، بلند کردن قسمت جلویی پا از روی زمین را دشوار می‌کند. راه رفتن غیرعادی از علائم افتادگی پا است که در آن انگشتان پا روی زمین کشیده می‌شوند یا فرد زانوی خود را بالاتر از حد معمول بلند می‌کند تا هنگام راه رفتن پای خود را بالا بیاورد (راه رفتن پله‌ای).
اسپاسم و کشیدگی عضلانی
هنگامی که بدن سعی می‌کند از ریشه عصبی آسیب‌دیده محافظت کند، گرفتگی، حساسیت یا اسپاسم دردناک در عضلات پایین کمر رخ می‌دهند.
تکان دادن مداوم پاها
تمایل شدید برای تکان دادن مداوم پاها همراه با احساس کشیده شدن پوست پا در هنگام استراحت سندرم پای بی‌قرار (RLS) نام دارد. این سندرم علامت نادر فتق دیسک در ناحیه تحتانی کمر است. دلیل دقیق بروز سندرم پای بی‌قرار ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که با افزایش سطح پروتئین‌های التهابی ناشی از فتق دیسک مرتبط است.
علائم دیسک کمر در پاها
بسته به ناحیه بیرون‌زدگی دیسک کمر، عصب سیاتیک ممکن است تحت تأثیر قرار بگیرد و علائمی را در پا ایجاد کند. معمولاً سیاتیک فقط یک پا را درگیر می‌کند و علائم آن از قسمت پایین کمر یا باسن به سمت ران و پایین ساق پا گسترش می‌یابند. سیاتیک می‌تواند باعث ایجاد درد در جلو، پشت یا طرفین ران و ساق پا شود. نشانه‌های رایج سیاتیک شامل موارد زیر می‌شوند:
تغییر حس: بی‌حسی، گزگز یا سوزن سوزن شدن در پشت پا از علائم دیسک کمر در پاها هستند.
ضعف: ضعف در ساق پا و اندام تحتانی از دیگر علائم سیاتیک است. احساس سنگینی در پای آسیب‌دیده ممکن است بلند کردن پا از روی زمین را دشوار کند.
درد: درد سیاتیک ممکن است ثابت یا منقطع باشد. این درد معمولاً مانند احساس سوزش یا درد شدید و تیرکشنده است. درد سیاتیک معمولاً در پا در مقایسه با کمر شدیدتر است. درد پا به‌طور معمول در ناحیه ساق پا بیشتر از سایر قسمت‌های پا رخ می‌دهد.
تشدید یا تسکین درد در اثر تغییر وضعیت بدنی: بعضی از حالت‌های بدنی ممکن است بر درد سیاتیک تأثیر بگذارند. به‌عنوان مثال، نشستن، تلاش برای ایستادن، ایستادن طولانی‌مدت، خم شدن، چرخش ستون فقرات یا سرفه درد سیاتیک را تشدید می‌کند. همچنین این درد به هنگام دراز کشیدن افزایش می‌یابد یا ثابت می‌ماند و در نتیجه باعث ایجاد اختلال در خواب می‌شود.
علائم دیسک کمر در دست‌ها
دیسک ناحیه پایین ستون فقرات (کمر) به‌ندرت باعث ایجاد علائم در دست‌ها می‌شود. به عبارت دیگر، هنگامی که دیسک در ناحیه بالای ستون فقرات (گردن) آسیب می‌بیند یا بیرون می‌زند، اعصابی را که به دست‌ها و بازوهای شما منتهی می‌شوند، تحت فشار قرار می‌دهد. هنگامی که این اتفاق میفتد، علائمی مانند سوزش، گزگز و بی‌حسی در بازو، دست‌ها و انگشتان خود، تجربه می‌کنید. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر بوده و با ضعف در بازو یا دست آسیب‌دیده همراه باشد.
علائم دیسک کمر عصبی
دیسک کمر معمولاً به سمت جایی که ریشه عصبی قرار دارد، دچار بیرون‌زدگی می‌شود. به همین دلیل، اکثر فتق‌ها خطر آسیب ریشه عصبی در آن سطح خاص ستون فقرات را به همراه دارند. به‌عنوان مثال، فتق در سگمنت نخاعی L5-S1 به احتمال زیاد ریشه عصبی L5 را که در سگمنت L5-S1 از کانال نخاعی خارج می‌شود، تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم خاص دیسک کمر بر اساس عصب آسیب‌دیده شامل موارد زیر می‌شوند:
علائم دیسک L1-L2 که ریشه عصبی نخاعی L1 را تحت تأثیر قرار می‌دهد
- درد و از دست دادن حس در کشاله ران
- ضعف در عضلات لگن که در موارد نادری رخ می‌دهد
علائم دیسک‌های L2-L3 و L3-L4 که ریشه‌های عصبی نخاعی L2 و L3 را درگیر می‌کنند
- درد در قسمت تحتانی کمر، جلوی ران، زانو یا در سرتاسر قسمت داخلی پا
- تشدید درد با عطسه، سرفه یا صاف کردن پا
علائم دیسک L4-L5 که بر ریشه عصبی نخاعی L4 تأثیر می‌گذارد
- درد در قسمت پایین کمر، جلوی ران و قسمت داخلی پا
- ضعف در عضلات لگن و زانو که باعث ایجاد مشکل در بلند کردن پا، روی هم انداختن پاها (به‌صورت ضربدری) یا صاف کردن پا می‌شود.
علائم دیسک L5-S1 که ریشه عصبی L5 را تحت تأثیر قرار می‌دهد
- درد در قسمت تحتانی کمر، باسن، قسمت بیرونی ران و ساق پا، مچ پا و شست پا
- بی‌حسی در ساق پا، مچ پا و فضای بین انگشت اول و دوم پا
- ضعف در عضلات لگن، زانو، پا و شست پا که باعث ایجاد مشکل در خم شدن و صاف کردن پا یا حرکت دادن آن در جهات مختلف می‌شود.
- ناتوانی در بلند کردن پا از روی زمین (افتادگی پا)
علائم دیسک S1-S2 که ریشه عصبی نخاعی S1 را درگیر می‌کند
- درد در باسن که به کمر و پهلوی ران و ساق پا، پایین پا کشیده می‌شود.
- بی‌حسی در ساق پا و سرتاسر پهلوی پا یا اندام تحتانی
- ضعف در عضلات لگن، زانو و پا که منجر به ایجاد مشکل یا ناتوانی در راه رفتن روی انگشتان پا می‌شود
- اختلال عملکرد روده و مثانه یا اختلال عملکرد جنسی در موارد جدی
علائم پاره شدن دیسک کمر
پارگی دیسک کمر باعث کمردرد شدید و گاهی درد تیرکشنده در سرتاسر پشت پاها می‌شود. معمولاً علائم پارگی دیسک پس از چند هفته تا یک ماه خود به خود بهبود می‌یابند. اما اگر ماه‌ها ادامه داشته باشند و مزمن شوند، درنهایت جراحی گزینه درمانی است.
کمردرد شدید به خودی خود نشانه پارگی دیسک کمر است، اما همچنین می‌تواند ناشی از کشیدگی یا پیچ‌خوردگی عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها باشد. با این‌حال، کمردرد همراه با درد تیر کشنده در پشت باسن یا سرتاسر پشت یک یا هر دو پا معمولاً در اثر فتق یا پارگی دیسک اتفاق می‌افتد. همچنین بی‌حسی، گزگز و ضعف در پا از دیگر علائم پارگی دیسک کمر هستند.
اگر دیسک شما پاره شده باشد، سیاتیک با خم شدن با پاهای صاف یا هنگام نشستن بدتر می‌شود؛ زیرا این حرکات عصب سیاتیک را می‌کشند. همچنین ممکن است هنگام عطسه، سرفه یا استفاده از دستشویی ایرانی، درد شدیدی احساس کنید.
علائم دیسک کمر خفیف
اگر به دیسک کمر خفیف مبتلا باشید، درد ملایمی را در ناحیه کمر خود احساس می‌کنید که با انجام فعالیت‌هایی نظیر نشستن طولانی‌مدت، خم شدن یا بلند کردن وسایل بیشتر می‌شود. اما معمولاً به پا گسترش نمی‌یابد و تنها باعث ایجاد ناراحتی یا سفتی در کمر می‌شود. همچنین دیسک کمر خفیف ممکن است باعث ایجاد علائمی مانند ضعف و بی‌حسی خفیف پاها شود.
علائم دیسک کمر خطرناک
تشدید دیسک کمر باعث بروز علائم خطرناک می‌شود و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- درد شدید و مداوم در ناحیه کمر
- ضعف شدید عضلات پا
- بی‌حسی عضلات پا
- از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع
- دشواری در راه رفتن یا ایستادن
- تشدید ناگهانی درد
- افزایش علائم حسی و حرکتی
علائم بیرون‌زدگی و فتق دیسک کمر
در بیشتر موارد، کمردرد اولین علائم فتق دیسک کمر است. این درد ممکن است چند روز طول بکشد، سپس بهبود یابد. سایر علائم بیرون‌زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر می‌شوند:
- درد شدید و اغلب تیر کشنده که از باسن تا سرتاسر پشت پا گسترش می‌یابد
- تشدید درد هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند خم شدن، نشستن طولانی‌مدت یا بلند کردن اجسام سنگین
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن پا یا اندام تحتانی
- ضعف در ساق پا یا اندام تحتانی و در نتیجه ایجاد مشکل در راه رفتن
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
علائم التهاب دیسک کمر
التهاب دیسک کمر نیز می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه کمر شود و حتی به باسن، ران یا ساق پا گسترش یابد. افرادی که به این التهاب مبتلا هستند، با خم شدن، چرخاندن کمر و بلند کردن اجسام سنگین درد بیشتری را تجربه می‌کنند. همچنین بی‌حسی یا گزگز پا نیز می‌تواند در اثر التهاب دیسک کمر رخ دهد. در برخی موارد، تب خفیف و خستگی ممکن است بروز یابند که نشان‌دهنده وجود عفونت هستند. سفتی در ناحیه کمر و کاهش انعظاف‌پذیری آن از سایر علائم این التهاب محسوب می‌شوند.
علائم دیسک کمر در بارداری
دیسک کمر می‌تواند بسیار دردناک باشد و حتی در دوران بارداری شدیدتر شود. زنان باردار به‌دلیل افزایش فشار روی ستون فقرات و افزایش وزن ممکن است بیشتر به این وضعیت دچار شوند. گاهی دیسک کمر در زنان باردار علائمی ایجاد نمی‌کند، اما معمولاً باعث درد شدید در دوران بارداری می‌شود. این درد با رشد کودک و انجام فعالیت‌هایی مانند ایستادن یا راه رفتن تشدید می‌شود و ممکن است به باسن، ران و پاها گسترش یابد. بی‌حسی و گزگز پاها نیز می‌توانند در برخی مواقع بروز یابند.
تفاوت علائم دیسک کمر و سیاتیک
ممکن است دیسک کمر علامتی نداشته باشد، اما معمولاً درد در ناحیه پایین کمر، گزگز و ضعف ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، سیاتیک با علائم آن، به‌ویژه گسترش درد شناخته می‌شود. بی‌حسی و گزگز پا از علائم مشابه دیسک کمر و سیاتیک هستند. اما پا درد (یکی از پاها) که بیشتر از کمردرد است و به سرتاسر پشت پا گسترش می‌یابد، از علائم سیاتیک است.
آیا درد شدید پا می‌تواند علائم دیسک کمر باشد؟
بله. دیسک کمر می‌تواند باعث ایجاد درد شدید پا شود. به عبارت دیگر، اگر بیرون‌زدگی دیسک در قسمت پایین کمر باشد، معمولاً در ناحیه کمر، باسن، ران و ساق پا احساس درد می‌کنید. این درد شدید ممکن است به بخشی از اندام تحتانی شما نیز گسترش یابد.
چگونه علائم دیسک کمر را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص دیسک کمر باید به علائم آن توجه کنید، اگرچه می‌تواند هیچ علائمی ایجاد نکند. درک علائم دیسک کمر برای تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بسیار حائز اهمیت است. علائم این بیماری بسته به شدت آسیب و محل دیسک متفاوت هستند. اگر دارای بی‌حسی یا گزگز، درد شدید و تیرکشنده در ناحیه پایین کمر، باسن، پا، ساق پا یا اندام تحتانی و ضعف عضلانی اطراف ناحیه درد هستید، علائم دیسک کمر را تجربه می‌کنید.
برای تشخیص و درمان دیسک کمر به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر به بیماری دیسک کمر مبتلا هستید، باید به متخصص ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این متخصصان با تجویز آزمایش‌های مورد نیاز، محل و شدت دیسک کمر را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را ارائه می‌دهند.
