عمل لامینکتومی چیست؟
نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟
لامینکتومی نوعی جراحی برای کاهش فشار روی اعصاب نخاع است که در آن بخش منحنی پشت مهره‌های شما برداشته می‌شود. فشار روی نخاع و اعصاب می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا گزگز کمر، بازوها و پاها شود. لامینکتومی گزینه‌ای درمانی برای کمک به تسکین یا کاهش این علائم است. در این مقاله شما را به‌طور کامل با عمل لامینکتومی چیست؟ آشنا خواهیم کرد.
لامینکتومی (Laminectomy) به عمل جراحی ستون فقرات برای برداشتن لامینا گفته می‌شود. لامینا از قسمت پشتی نخاع از مهره‌های شما محافظت می‌کند. برداشتن لامینا باعث ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی (تونل نگه‌دارنده نخاع) می‌شود و در نتیجه فشار روی اعصاب و نخاع را کاهش می‌دهد.
جراح معمولاً لامینکتومی را در قسمت تحتانی ستون فقرات (لامینکتومی کمری) برای رفع مشکلاتی که باعث درد عصبی می‌شوند، انجام می‌دهد. اما این جراحی می‌تواند به درمان درد گردن (لامینکتومی گردنی) یا وسط کمر (لامینکتومی توراسیک) نیز کمک کند.
هدف از انجام عمل جراحی لامینکتومی
استخوان مفاصل ستون فقرات ممکن است در کانال نخاعی بیش از حد رشد کنند. این رشد بیش‌از‌حد فضای نخاع و اعصاب آن را تنگ می‌کند و در نتیجه باعث ایجاد فشار می‌شود. این فشار می‌تواند منجر به درد، ضعف یا بی‌حسی‌ای که به بازوها یا پاها گسترش می‌یابد، شود.
از‌آنجایی‌که جراحی لامینکتومی فضای کانال نخاعی را بازیابی می‌کند، احتمالاً فشاری را که باعث درد تیرکشنده می‌شود، کاهش می‌دهد. اما این روش آرتریت را که باعث تنگ شدن فضا می‌شود، درمان نمی‌کند. بنابراین، به احتمال زیاد کمردرد را تسکین نمی‌دهد. لامینکتومی با رفع یا کاهش فشار روی اعصاب نخاع در شرایط زیر انجام می‌شود:
- آرتریت
- فتق دیسک
- خارهای استخوانی
- تنگی کانال نخاعی
- شکستگی استخوان
- بیماریهای دژنراتیو کمر
- تومورهای ستون فقرات یا آبسه
- از دست دادن کنترل روده یا مثانه
- ایجاد مشکل در ایستادن یا راه رفتن به‌دلیل ضعف یا بی‌حسی عضلانی
- مؤثر نبودن روش‌های درمانی سنتی مانند دارو درمانی یا فیزیوتراپی در رفع علائم
در برخی شرایط، لامینکتومی ممکن است بخشی از جراحی فتق دیسک باشد؛ زیرا جراح در آن برای دسترسی به دیسک آسیب‌دیده نیاز به برداشتن بخشی از لامینا دارد.
جراحی لامینکتومی چگونه انجام می‌شود؟
در روز جراحی، تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرید. بنابراین حین پروسه عمل خواب خواهید بود و هیچ دردی احساس نخواهید کرد. پس از بیهوشی، جراح مراحل زیر را دنبال می‌کند:
- بسته به نوع روش لامینکتومی، برشی را در کمر شما ایجاد می‌کند.
- پوست، رباط‌ها و ماهیچه‌ها را کنار می‌زند تا به ستون فقرات شما دسترسی پیدا کند.
- از میکروسکوپ جراحی برای مشاهده دقیق استخوان یا ناحیه آسیب‌دیده (درصورت لزوم) استفاده می‌کند.
- در این مرحله، تمام یا بخشی از لامینا، همچنین دیسک، خار استخوانی یا بافت نرم آسیب‌دیده را برمی‌دارد.
- در صورت لزوم فورامینوتومی (گشاد کردن دهانه ستون فقرات برای ریشه‌های عصبی) یا عمل فیوژن ستون فقرات (تثبیت استخوان‌های ستون فقرات) را انجام می‌دهد.
- ماهیچه‌ها، رباط‌ها و پوست را به جای اول برمی‌گرداند.
- پوست اطراف محل برش را بخیه می‌زند.
عمل لامینکتومی برای چه کسانی مناسب است؟
بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی که علائم آنها با درمان‌های سنتی برطرف نمی‌شوند، کاندیداهای خوبی برای جراحی لامینکتومی هستند. همچنین اگر ضعف نورولوژیک پیشرونده را نشان می‌دهند، برای استفاده از این روش مناسب هستند. علائم بی‌ثباتی ستون فقرات که ممکن است علاوه بر لامینکتومی به روش‌های جراحی دیگری مانند فیوژن ستون فقرات نیاز داشته باشند، باید ارزیابی شوند. این موضوع باید با جراح که سابقه پزشکی و تصاویر ستون فقرات شما را بررسی می‌کند، در میان گذاشته شود.
انواع روش‌های عمل لامینکتومی
جراحی لامینکتومی به دو روش کم‌تهاجمی و باز قابل انجام است که در ادامه هر یک از آنها را توضیح می‌دهیم:
لامینکتومی کم‌تهاجم
در طی عمل لامینکتومی کم‌تهاجمی، جراح برش کوچکی را ایجاد می‌کند تا بتواند ابزار لاپاراسکوپی را وارد ناحیه آسیب‌دیده کند. این ابزار به جراح کمک می‌کنند تا بدون نیاز به برش وسیع بافت نرم به ستون فقرات دسترسی پیدا کند. بنابراین بیماران در این روش سریع‌تر بهبود می‌یابند.
لامینکتومی باز
در طول جراحی لامینکتومی باز، جراح برش بزرگ‌تری ایجاد می‌کند که میزان آن به تعداد مهره‌های آسیب‌دیده بستگی دارد. سپس عضلات، رباط‌ها و بافت‌ها را از هم باز می‌کند تا به لامینا دسترسی پیدا کند. این روش نسبت به روش کم‌تهاجمی دوره نقاهت طولانی‌تری دارد.
مزایا و معایب عمل لامینکتومی
لامینکتومی می‌تواند درد یا سایر علائم ناشی از بیماریهای را که بر اعصاب و ستون فقرات شما تأثیر می‌گذارند، تسکین دهد. شکل کم‌تهاجمی آن دوره نقاهت شما را کاهش می‌دهد و به شما کمک می‌کند سریع‌تر بهبود یابید.
عوارض و خطرات عمل لامینکتومی چیست؟
جراحی لامینکتومی ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- عفونت
- سردرد
- خونریزی
- آسیب عصبی
- لخته شدن خون
- عود کمردرد در آینده
- آسیب به عصب، ضعف و بی‌حسی
- مشکلات روده یا مثانه (بی‌اختیاری)
- تسکین درد به میزان کم یا عدم تسکین آن بعد از جراحی
- آسیب به دورا (سخت‌شامه) که منجر به نشت مایع نخاعی می‌شود
اگر تحت عمل جراحی لامینکتومی همراه با فیوژن ستون فقرات قرار گرفته‌اید، ممکن است بیشتر در معرض خطر مشکلات مرتبط با ستون فقرات باشید که در این صورت به جراحی‌های دیگر نیاز پیدا خواهید کرد. این جراحی شاید در برخی موارد مانند فرسودگی تدریجی ستون فقرات، علت اصلی درد شما را رفع نکند. به همین دلیل، علائم شما ممکن است عود کنند.
اقدامات مورد نیاز قبل از انجام جراحی لامینکتومی
قبل از انجام عمل لامینکتومی، جراح نکات دقیقی را در مورد نحوه آماده‌سازی برای آن به شما ارائه می‌دهد. اقدامات ضروری قبل از این جراحی عبارت‌اند از:
- در روز جراحی، لباس گشاد و راحت بپوشید.
- زیورآلات خود به‌خصوص گردنبند یا دستبند را به بیمارستان نیاورید.
- شب قبل از جراحی لامینکتومی، بعد از نیمه شب چیزی نخورید یا ننوشید.
- به دوستان و خانواده خود زمان جراحی خود را اطلاع دهید. می‌توانید در طول بهبودی خود از کمک آنها استفاده کنید.
- قبل از روز جراحی، مواد غذایی مورد نیاز بعد از عمل را تهیه کرده و به تمام وظایف و کارهایی که می‌توانید رسیدگی کنید.
- اگر همان روز جراحی از بیمارستان مرخصی می‌شوید، کسی را همراه بیاورید تا شما را به خانه برسانید و از شما مراقبت کند.
- تست‌های تصویربرداری به‌روز داشته باشید، اشعه ایکس، ام‌آر‌آی و سایر آزمایش‌ها می‌توانند به جراح در بررسی دقیق‌تر ستون فقرات کمک کنند.
- مصرف برخی داروها را قطع کنید، برخی از انواع داروها و مکمل‌های بدون نسخه می‌توانند در عمل جراحی و روند بهبودی شما اختلال ایجاد کنند.
- مصرف سیگار را کاهش دهید، سیگار می‌تواند عوارضی را در حین و بعد از لامینکتومی ایجاد کند. اگر انجام این کار برای شما دشوار است، از جراح خود کمک بگیرید.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی لامینکتومی
پس از بازگشت به خانه و در دوره نقاهت عمل لامینکتومی دستورالعمل‌های زیر را به‌دقت دنبال کنید:
- دستورالعمل‌های مرتبط با دوش گرفتن و حمام کردن را بپرسید.
- جراح بعد از حدود دو هفته بخیه‌ها را می‌کشد. سعی نکنید خودتان این کار را انجام دهید.
- اگر لامینکتومی همراه با فیوژن ستون فقرات را انجام نداده‌اید، می‌توانید ظرف یک ماه به سر کار (فعالیت‌های سبک) بازگردید.
- استراحت کنید، شما باید فعالیت‌هایی را که شامل خم شدن یا بلند کردن اجسام می‌شوند، تا چند هفته پس از جراحی لامینکتومی محدود کنید.
- محل برش را تمیز و خشک نگه دارید، از‌آنجایی‌که دستیابی به بانداژ زخم ممکن است دشوار باشد، از کسی بخواهید که به شما کمک کند. اگر کسی را ندارید، به جراح خود اطلاع دهید.
- برای مدتی نمی‌توانید رانندگی کنید، اکثر بیماران می‌توانند در عرض یک تا دو هفته مجدداً رانندگی کنند، اما جراح شما بر اساس پیشرفت بهبودی و داروهای مسکن مصرفی زمان آن را تعیین می‌کند.
- سعی کنید از پروازهای طولانی با هواپیما یا ماشین خودداری کنید؛ زیرا منجر به لخته شدن خون در پاهای شما می‌شوند. اگر مجبور به سفر هستید، هر ساعت یک بار بایستید و راه بروید. این موضوع را به جراح خود اطلاع دهید تا شما را بیشتر راهنمایی کند.
دوره نقاهت عمل جراحی لامینکتومی چقدر است؟
دوره نقاهت عمل لامینکتومی بر اساس آنچه جراح باید در طول جراحی انجام دهد، متفاوت است. اگر تحت عمل لامینکتومی با حداقل تهاجم قرار گرفته باشید، شاید در عرض 4 تا 6 هفته به‌طور کامل بهبود پیدا کنید. اگر تحت عمل لامینکتومی با فیوژن ستون فقرات قرار گرفته‌اید، ممکن است 6 ماه طول بکشد تا به‌طور کامل بهبود یابید. هر بیمار با سرعت متفاوتی بهبود می‌یابد. حتماً دستورالعمل‌های مراقبتی پس از عمل را به‌دقت دنبال کنید. فیزیوتراپی (تمرینات و کشش‌های تقویت‌کننده عضلات) به شما کمک می‌کند راحت‌تر و با درد کمتر حرکت کنید.
تفاوت لامینکتومی و دیسککتومی چیست؟
لامینکتومی و دیسککتومی هر دو جراحی‌های رفع فشار ستون فقرات هستند. لامینکتومی نوعی عمل جراحی است که در آن لامینا برداشته می‌شود. این روش برای خارهای استخوانی ستون فقرات که معمولاً با آرتریت همراه هستند، مفید است. اما دیسککتومی عملی است که بر روی دیسک‌های ستون فقرات انجام می‌شود. این روش بخش بیرون‌زده دیسک بین مهره‌ای را برمی‌دارد.
برای انجام جراحی لامینکتومی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
اگر نیاز به جراحی لامینکتومی دارید، باید به متخصص مغز و اعصاب یا متخصص ارتوپد مراجعه کنید. این متخصصان در زمینه انواع جراحی‌های دیسک کمر از جمله لامینکتومی تخصص دارند و می‌توانند به شما در رفع علائم مختلف کمک کنند.
