تمرینات کاردرمانی و تاثیر آن بر بهبود پارکینسون

نویسنده: جراحان

تاریخ انتشار :۱۱ دی ۱۴۰۰

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با سیاوش رستمی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

تاثیر کاردرمانی در بهبود و کنترل پارکینسون

در حال حاضر این دید وجود دارد که نیاز به کاردرمانی در مراحل اولیه بیماری پارکینسون و به‌ ندرت احساس می ‌شود اما در صورت شروع زود هنگام کاردرمانی پسرفت مهارت های حرکتی و نیز غیر حرکتی بسیار دیرتر رخ می دهد(یا ممکن است دیده نشود) و در توانبخشی بیمار پارکینسون، کاردرمانگر علاوه بر موارد آسیب دیده بیمار باید روی مواردی که سالم هستند ولی در آینده ممکن است دچار آسیب شوند هم تمرکز کند، بنابراین تمرینات کاردرمانگر علاوه بر نقش توانبخشی در پیشگیری از بروز ناتوانی های جدید هم موثر است ولی در حال حاضر متاسفانه بیماران اغلب از مراحل متوسط و پیشرفته یا مرحله 3 تا 5 وارد فاز کاردرمانی و توانبخشی می ‌شوند. در مراحل متوسط، امنیت، کاهش تحرک، مهارت حرکات ظریف و نرم و ریجیدیتی cogwheel و عدم هماهنگی حرکتی فرد مبتلا توسط کاردرمانگر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اقدامات کاردرمانی با توجه به مرحله بیماری متفاوت است. آموزش بیمار و خانواده، به ‌کارگیری استراتژی ‌های جبرانی، اصلاحات وظایف و محیطی و ارتباطی از برنامه های شاخص کاردرمانی برای بیماری پارکینسون می ‌باشد.

کاردرمانی در منزل برای پارکینسون

با وجود اینکه کاردرمانی درمان قطعی پارکینسون نیست، اما مداخلات کاردرمانی باعث بالا بردن کیفیت زندگی فرد مبتلا و حفظ حداکثر عملکرد و استقلال وی و نیز متوقف و یا آهسته کردن پیشرفت بیماری پارکینسون می‌ گردد. در واقع می ‌توان گفت که تنها راه برای جلوگیری از بدتر شدن علائم بیماری پیش ‌رونده پارکینسون، کاردرمانی می ‌باشد. یکی از بهترین گزینه‌ها برای بیماران پارکینسون، کاردرمانی در منزل است چرا که با حضور کاردرمانگر در منزل علاوه بر نداشتن مشکلات ایاب و ذهاب برای همراهان بیمار، کاردرمانی در محیط آرام خانه و با آرامش خاطر صورت می ‌گیرد و بازدهی تمریناتی که برای حفظ استقلال فرد در امور روزمره است در بالاترین سطح خود قرار می گیرد. بعلاوه انتقال روزانه بیمار به مطب می تواند خستگی زیادی را به وی تحمیل کند و اثربخشی کاردرمانی را کاهش دهد.

تمرینات کاردرمانی برای بیماران پارکینسون

تمرینات کاردرمانی و توانبخشی که برای بیماری پارکینسون طراحی شده است از پروتکل ثابت و علمی برخوردار است و شامل موارد زیر می شود.

آموزش به بيمار مبتلا به پارکینسون

کمک به سازمان‌ دهی فعالیت‌های نیازمند حرکت در بیمار از طریق حس شنوایی: حرف زدن با فرد مبتلا حین انجام یک فعالیت یا ترغیب او به تفکر در مورد موضوعی غیر از فعالیتی که در حال انجام آن است.
آموزش به فرد مبتلا در راستای استفاده از تحریکات بینایی: درخواست از بیمار برای استفاده از آینه در جهت انجام درست حرکات یا اصلاح آن‌ها چرا که دیدن حرکات در آینه دقت عملکرد را بالا می ‌برد.

نگهداری یا افزایش دامنه حرکتی بیماران مبتلا به پارکینسون

افزایش قدرت عضلات صاف کننده مفاصل درگیر شده (افراد مبتلا به پارکینسون معمولاً خمیده هستند و تمایل زیادی به خم کردن مفاصل دارند)
پیشگیری از تغییر شکل مفاصل، انجام ورزش‌های انعطاف ‌پذیری و کششی، بهبود ترکیب بدنی و راستای قامت و تشویق به حفظ آن
آموزش تکنیک‌های تطابقی به ‌منظور کاهش اثرات لرزش و افزایش عملکرد دست
افزایش حرکات متقابل
افزایش عملکرد حرکتی
هماهنگی و بهبود حرکات ظریف
هماهنگی و بهبود حرکات درشت مانند غلت زدن، حرکات از حالت نشسته به ایستاده، قدم زدن و حرکات چرخشی
جلوگیری از ضعف عضلانی ناشی از استفاده نکردن از اندام‌ها
جابه‌جا کردن و تغییر وزن بر روی اندام‌ها
انجام فعالیت‌های نیازمند حفظ تعادل

فعالیت‌های ورزشی

انجام حرکات و فعالیت‌های ورزشی در مبتلایان به پارکینسون از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که عضلات و مفاصل حرکت می‌ کنند و وضعیت بدنی وی بهبود می ‌یابد.

تمرینات ورزشی دو بار در روز انجام می شود (خصوصاً صبح و قبل از خواب). مدت ‌زمان هر ورزش 3 دقیقه باشد و دم و بازدم عمیق در طول ورزش انجام شود (شروع فعالیت با دم عمیق از طریق بینی و ادامه تنفس با بازدم از طریق دهان)

اصول کلی برای انجام فعالیت‌های ورزشی در مبتلایان به پارکینسون مطابق موارد زیر است.

گرم کردن بدن در ابتدای ورزش و سرد کردن در انتها
افزایش تایم ورزش به مرور زمان (اگر هدف 30 دقیقه ورزش کردن است در جلسات اول با 10 دقیقه شروع شود)
انجام ورزش در یک محیط امن. اطمینان از لغزنده نبودن سطح زمین و عدم وجود مانع بر سر راه
در صورت وجود مشکل در حفظ تعادل از میله یا دیوار کمک گرفته شود. همچنین انجام ورزش در حالت نشسته یا درازکش برای افرادی که ایستادن برایشان دشوار است.
توقف ورزش در زمان احساس خستگی
انتخاب ورزش‌های نیازمند تحرک و شادابی مانند شنا و ورزش‌های آبی، قدم زدن، یوگا و ... .

کاردرمانی برای هر قسمت از بدن بیماران مبتلا به پارکینسون نیز تمرینات خاصی را در نظر گرفته است که به شرح زیر هستند.

ورزش‌های صورت برای بیماران پارکینسون

بيرون آوردن زبان (هرچه بيشتر، بهتر)
بالابردن ابروها و سپس پايين آوردن
خنديدن و سپس جمع‌ کردن لب‌ها
بستن چشم به ‌طور كامل، سپس به‌ طور كامل باز کردن
باز کردن عرض دهان و سپس بستن

ورزش‌های شانه و گردن پارکینسون

چرخاندن شانه‌ها به ‌صورت دايره ‌اي
نگاه كردن از يك طرف به طرف ديگر
نگاه كردن به سمت بالا و سپس پايين
دست‌ ها بر روي سينه، آرنج‌ ها به سمت پشت بدن کشیده به‌ طوری‌ که شانه‌ها به سمت همديگر فشرده شود.

ورزش‌های بازو برای مبتلایان پارکینسون

حركت شنا مانند به سمت جلو
هر دو دست را در طرفين بدن و بالاي شانه‌ها باز كند و سپس به‌ طور متقاطع بر روي سينه پايين بياورد.
هنگام راه ‌رفتن، دست‌ ها از پهلوي بدن آويزان و در همين حالت بدن به سمت جلو و عقب نوسان خواهد داشت.
حركت شنا مانند به سمت عقب

انجام ورزش‌ با چوب (Wand Exercise)

نگه ‌داشتن چوب در هر دو دست در حالی ‌که شانه‌ ها از هم فاصله گرفته‌اند.
حركت دادن چوب به شكل 8 انگليسي
حركت دادن چوب به شكل مورب
حركت دادن چوب در يك حالت دايره‌اي بزرگ

ورزش‌های دست و مچ

چرخاندن كف دست به سمت بالا و سپس به سمت پايين بر روي يك ميز
كف يك دست به سمت بالا و كف دست ديگر به سمت پايين و برعكس
چرخاندن مچ دست‌ها در یک ‌جهت و سپس در جهت عكس آن
به ‌صورت جداگانه، نوك انگشت شست نوك انگشتان ديگر را لمس كند.
به‌ طور متناوب يك دست مشت و يك دست باز باشد.

ورزش‌های تنه

چرخيدن به يك طرف و برعكس (در حالت ايستاده و نشسته بر روي صندلي)
گذاشتن هر دو دست بر روي ناحيه لگن، از پشت به عقب خم شدن
قدم زدن در جا (يك پا جلو، يك پا عقب) در حالت نشسته به روي صندلي
گذاشتن دست‌ها به پهلو و خم شدن به طرفين به ‌طور متناوب

راهكارهاي كاردرماني جهت جلوگيري از افتادن بیماران پاركينسون

تمایل افراد مبتلا به بیماری پارکینسون به افتادن به سمت عقب از ویژگی‌های رایج و عمومی این افراد است که معمولاً در حالت‌های زیر رخ می‌دهد.

1) در حالت قدم زدن. براي جلوگيري از افتادن بايد موارد زير را رعايت كرد.

قدم برداشتن با آگاهی (بدون کشیده شدن پاها بر بروی زمین)
داشتن فاصله کافی بین پاها در هنگام ایستادن طولانی‌ مدت
اندکی خم کردن بدن به سمت جلو در حالت ايستادن طولانی ‌مدت
جابه‌جا کردن بدن از یک طرف به طرف دیگر در هنگام ايستادن به‌ منظور جلوگیری از خشك شدن بدن و اندام‌ها

2) در حالت بردن دست بالاي سر: جهت جلوگيري از سقوط بايد موارد زير را رعايت كرد.